Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije

(“vodovodna cev”). U govoru I. Kolašina
“cev; sulundar”.
422. čuruk – od turske reči “çürük” (“truo;
gnjio; ukvaren”). U govoru I. Kolašina
“sakat; nezgodan čovek”.
423. džam – od persijske reči "ğam”
(“staklo”). U turskom “cam” (“staklo”). U
govoru I. Kolašina “staklo”.
424. džada – od arapske reči “ğadda”
(“drum; put”). U turskom “cadde” (“put”).
U govoru I. Kolašina “put; drum”.
425. džamadan – od persijske reči
“ğamedan” (“vrsta muškog zatvorenog
prsluka koji se oblači na anteriju ili
košulju”). U turskom “camadan” (“vrsta
jeleka opšivenog srmom”). U govoru I. Kolašina
“prsluk”.
426. džabe – od turske reči “caba” (“poklon;
ono što je besplatno”). U govoru I. Kolašina
“besplatno”.
427. džabaluk – od turske reči "cabalık”
(“ono što se dobije besplatno. Ne ulažući
novac ili trud”). U govoru I. Kolašina “raditi
badava”.
428. džamija – od arapske reči “ğami”
(“bogomolja”). U turskom “cami” (“bogomolja”).
U govoru I. Kolašina “muslimanska
bogomolja”.
429. džambas – od persijske reči “ğanbaz”
(“preprodavac konja; dobar poznavalac
konja”). U turskom “cambaz” (“preprodavac
konja; prepredenjak; varalica”). U govoru I.
Kolašina “preprodavac; trgovac”.
430. džezva – od arapske reči “ğadwa”
(“baklja”). U turskom “cezve” (“bakarna
posuda za kuvanje kafe”). U govoru I. Kolašina
“sud za kafu”.
431. džeferdar – od persijske reči “gewherdar”
(“ono što je ukrašeno dragim kamenom”.
U turskom “cevherdar” (“vrsta
starinske puške ukrašene dragim kamenjem
i sedefom”). U govoru I. Kolašina
“puška”.
432. džibra – od turske reči “cibre” (“komina;
ostatak nakon destilacije alkohola”). U
govoru I. Kolašina “komina; ostaci nakon ispeka
rakije”.
433. džumbus – od persijske reči “ğunbiš“
(“kretanje; gestikulisanje pri govoru”). U
turskom “cümbüş” (“zabava; veselje”). U
govoru I. Kolašina “gužva; veselje; šala”.
434. dženabet – od arapske reči “ğanaba”
(“stanje čoveka s obzırom na telesnu nečistoću
koja traje od polnog akta, ejakulacije ili
polucije do kupanja. Za to vreme dotično
lice se smatra nečistim, poganim”). U
turskom “cenabet” (nečist; pogan”). U govoru
I. Kolašina “nevaljalac; spadalo”.
435. dželep – od arapske reči “ğalab”
(“stado; krdo stoke”). U turskom “celep”
(“trgovac stoke; gonič stoke”). U govoru I.
Kolašina “stado”.
436. džebana – od persijske reči “ğebehane”
(“mesto gde se čuvaju oklopi i druga
ratna oprema”). U turskom “cebhane”
(“mesto gde se čuva municija i oružje”). U
govoru I. Kolašina “municija; hrana”.
36 Januar - Decembar 2009.
437. dželat – od arapske reči “ğallad”
(“krvnik; čovek koji izvršava smrtne presude
nad osuđenicima”). U turskom “cellat”
(“krvnik; zlikovac”). U govoru I. Kolašina
“krvnik”.
438. šamija – od persijske reči “šame”
(“pokrivka za glavu”). U turskom “şame”
(“povezača; marama od tanke tkanine”). U
govoru I. Kolašina “marama”.
439. šal – od persijske reči “šal” (“vunena
tkanina”). U turskom “şal” (“vunena ili pamučna
tkanina za obavijanje vrata”). U govoru
I. Kolašina “okovratnik; pleteni ogrtač”.
440. šator – isto što i čador.
441. šedrvan – od persijske reči “šadırwan”
(“veselo teče”). U turskom “şadırvan” (“vodoskok
sa bazenom od mermera ili betona”).
U govoru I. Kolašina “česma”.
442. šer – od arapske reči “šarr” (“zlo”). U
turskom “şer” (“zao; zločest; đavolast”). U
govoru I. Kolašina “štetočina”.
443. šenluk – od turske reči “şenlik”
(“veselje; slavlje uz pucanje pušaka”). U
govoru I. Kolašina “veselje”.
444. šerbet – od arapske reči “šarba”
(“piće”). U turskom “şerbet” (“dobro zaslađena
voda koja se pije radi osveženja”).
U govoru I. Kolašina “sladak čaj”.
445. šeftelija – od persijske reči “šeftalu”
(“vrsta breskve”). U turskom “şeftalı”
(“breskva; praska”). U govoru I. Kolašina
“kajsija”.
446. šejtan – od arapske reči “šaytan”
(“đavo; vrag”). U turskom “şeytan” (“đavo;
satana”). U govoru I. Kolašina “đavo;
vragolast”.
447. šega – od arapske reči “šaqa” (“nesreća”).
U turskom “şaka” (“šala; pošalica”).
U govoru I. Kolašina “šala”.
448. šiše – od persijske reči “šiše” (“boca;
flaša”). U turskom “şişe” (“boca; flaša”). U
govoru I. Kolašina “boca”.
449. šićar – od persijske reči “šikar” (“korist;
dobit; plen”). U turskom “şikar” (“ulov;
plen”). U govoru I. Kolašina “porez; korist”.
450. šindra – od turske reči “şendere”
(“cepane jelove ili hrastove daske za pokrivanje
kuće”). U govoru I. Kolašina “daska
za pokrivanje krova”.
BIBLIOGRAFIJA
1. Bjeletić, Marta, Turcizmi u srpskohrvatskoj
terminologiji srodstva,
“Južnoslovenski filolog”, 51, Beograd,
1995.
2. Božović, Blagoje, Život i običaji narodni
u Ibarskom Kolašinu, Zubin
Potok, 2005.
3. Božović, Grigorije, Moj Kolašin,
Zubin Potok, 2005.
4. Božović, Marinko, Govor Ibarskog.
Kolašina, Leposavić, 2002.
5. Đinđić, Slavoljub-Teodosijević,
Mırjana-Tanasković, Darko, Türkçesırpça
sözlük, Ankara, 1997.
6. Elezović, Gliša, Kolašin na Tari i
Kolašin na Ibru, “Južni pregled”, 1,
Skoplje, 1931.
7. Lutovac, Milisav, Ibarski Kolašin,
“Srpski etnografski zbornik”, knj. 34,
Beograd, 1954.
8. Petrović, Snežana, Istorijat i stanje
proučavanja turcizama u srpskohrvatskom
jeziku, “Zbornik Matice
srpske za filologiju i lingvistiku”, Novi
Sad, 1993.
9. Peco, Asim, Turcizmi u Vukovim
rječnicima, Beograd, 1987.
10. Skok, Petar, Etimologijski rječnik
hrvatskoga ili srpskoga jezika, Zagreb,
1971-1973.
11. Škaljić, Abdulah, Turcizmi u srpskohrvatskom
jeziku, Sarajevo, 1966.
REZIME
Turcizmi, tj. reči orijentalnog
porekla koje su posredstvom
turskog jezika “uplivale” u naš jezički
sistem, predstavljaju značajan
deo leksičkog fonda govora
stanovništva Ibarskog Kolašina. S
obzirom da su se uklopile u gramatičku
strukturu jezika primaoca,
tj. pomenutog govora, one su prestale
da traju kao reči davaoca i nastavile
da traju kao domicilne reči,
pokoravajući se svim domaćim
gramatičkim pravilima. Otuda i njihovo
viševekovno trajanje, tako da
se, čak i u situacijama kada postoji
neka domaća reč, one upotrebljavaju
ravnopravno sa njima ili,
pak, kao sinonimi sa nekim specifičnim
stilskim obeležjima.
U govoru Ibarskog Kolašina turcizmi
su, u skladu sa disperzijom
kulturoloških uticaja Turaka - Osmanlija
na prostorima Zapadnog
Balkana, najviše zastupljeni u terminologiji
koja se odnosti na
pokućstvo, posuđe i druge stvari iz
domaćinstva, u onoj u vezi s odevnim
predmetima, obućom i
nakitom, religijom (pre svega islamom),
nazivima pojedinih zanimanja,
zanatlijskih i drugih alatki,
te građanskih titula i staleža.