Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije

More documents

Recommendations

Info

Mustafa Baltić, arheolog Prema dosadašnjim istraživanja na sjeničkoj teritoriji nalazi se oko 190 lokaliteta; ovjde se moraju dodati lokaliteti iz osmanlijskog perioda, koji nisu istraživani, kao npr. Sjenički grad (tvrđava), džamija sultana Murata IV unutar nje, mnogobrojne kršle (kasarne), jedna u samoj tvrđavi, jedna u Haljinovićima.... 42 Januar - Decembar 2009. Ovaj rad predstavlja zbirni pregled arheoloških nalazišta na teritoriji sjeničke opštine. Kako se radi o vještački omeđenom prostoru lokaliteti nisu u nekoj međusobnoj povezanosti, te se kao takvi u suštini moraju obrađivati posebno, međutim njihova brojnost, nepoveznost, i različitost po karakteru, a ponajviše nedovoljna istraženost, ne omogućavaju detaljno proučavanje u jednom ovakvom radu. Lokaliteti su funkcionalno razvrstani na gradine, neselja, sakralne objekte i nekropole ( posljednje dvije vrste često se nalaze u kompleksu). Ovdje će neki od njih biti samo pobrojani sa najosnovnijom deskripcijom, a neki deteljnije obrađeni. Rijetko naseljena i krajnje izolovana, Sjenica prvi put se pod tim imenom pominje 1253. godine za vrijeme kralja Uroša (1243-1276). (Nedeljković, 1999.) Nije dovoljno arheološki istražena. Prva rekognosciranja pokreću se 1954. godine, potom 1968. od strane Arheološkog instituta i Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo. Istraživanja širih razmjera, ka da su lokaliteti registrovani, snimljeni i ka - rtirani, o ba vljena su 1979. godine od stra ne istih institucija pod ru ko vo d - stvom Duši ce Minić i Obre ni je Vukadin. (Mi nić,Vukadin, 1982.) Istra živanja se nastavljaju 80-tih godina, od strane i - s traživača Zavičajnog muzeja u No v om Pazaru, i ostalih institucija, najčešće, pod ruko- ARHEOLOGIJA ARHEOLOŠKA NALAZIŠTA U SJENICI - STANJE I PERSPEKTIVE vodstvom Dragice Premović-Aleksić. Devedesetih godina su istraživanja spro - vođena na ograničenoj teritoriji i u smanjenom obimu, što je nastavljeno do današnjih dana. Prema dosadašnjim istraživanja na sjeničkoj teritoriji nalazi se oko 190 lokaliteta; od toga 83 nekropole, 43 crkve i nekropole, 3 crkvine, 30 ostataka naselja, 10 gradina, 7 kultnih mjesta, 5 haništa i 13 lokaliteta sa ostacima kula iz perioda poslije XVII vijeka. (Premović-Aleksić, 2001) Ovjde se moraju dodati lokaliteti iz osmanlijskog perioda, koji nisu istraživani, kao npr. Sjenički grad (tvrđava), džamija sultana Murata IV unutar nje, mnogobrojne kršle (kasarne), jedna u samoj tvrđavi, jedna u (H)Aljinovićima i tako dalje. Naravno, mora se imati u vidu da ovaj broj nije konačan i da mnoga nalazišta još nisu pronađena. Prahistorijski lokaliteti Šarski krš, je prahistorijska gradina kod Duge Poljane datirana na VI-V vijek prije naše ere. Istraživanja na ovom lokalitetu obavljena su u periodu između 1981-1983. godine od strane M. Jevtića (Jevtić, 1983). Šarski krš se smatra najvažnijim prahistorijskim lokalitetom na ovom prostoru, ali on nije tema ovog rada, dok bi kraći pregled bio nezahvalan. U blizini pomenute gradine, postoji pretpostavka navedenog istraživača, govori se o tumulu, koji bi (ukoliko se zaista radi o tumulu) bio najveći na Balkanu. Ta hipoteza ima jaku potvrdu, ne samo u arheološkom materijalu i morfologiji lokaliteta, već, ponajviše u činjenici da se upra vo na tom području nalazi granica između Autarijata i Dardanaca. Ukoliko se prihvati hipoteza po kojoj je jedna od funkcija velikih grobnica, i grobova vladara, kao i megalita, da budu teritorijalni
ARHEOLOGIJA markeri, (koja je u suvremenoj arheologiji prihvaće na), to nas nesumnjivo navodi na zaključak da bi se moglo raditi o tumulu. S obzirom da je njegov značaj u kulturnom pogledu ve oma veliki, te da upućuje na snažnu društvenu organizaciju i veliku socijalnu aktivnost paleobalkanskih plemena, tumul na Šarskom kršu bi što prije trebalo arheološki istraživati. Interesantna je i prahistorijska nekropola Dolovi kod Donje Vape, otkrivena slučajno pri građevinskim radovima. Brojne keramičke posude pronađene su pored skeleta, dok je pokraj jednog od njih nađena i bronzana narukvica, koja se na krajevima završavala stilizovanim zmijskim glavama, a ovi predmeti nisu sačuvani. (Minić, Vukadin, 1982) Iz VI-V vijeka p.n.e. potiče i lokalitet Glavica u Brnjici, odakle je tumul sa sahranjenim pokojnikom, i tumul u Raspoganču. Rezultati istraživanja sa ovih lokaliteta nisu objavljeni. Antička nalazišta Utvrđenje na Šarskom kršu datovano je u III-IV vijek, a ostaci bedema na Velikoj gradini potiču iz IV vijeka, te su to za sada jedina dva antička lokaliteta na ovom području. (Premović-Aleksić, 2001.) Iako mnoge nekropole nose naziv grčka ili latinska groblja, ili greblja, to su najčešće srednjovjekovni lokaliteti. Srednji vijek Latinsko groblje u Vrsenicama Ova srednjovjekovna nekropola nalazi se 10 km jugoistočno od Sjenice u selu Vrsenice. Prva istraživanja na ovom lokalitetu obavljena su tokom 1985. godine. U okviru ne kro - pole postoje ostaci crkve brvnare, čija je osnova dimenzija 7,35 x 4,25 m. Pod crkve popločan je kamenom debljine do 10 cm, osnove zida u suhozidu očuvane do nekih 20-30 cm. Crkva je mlađa od nekropole. Duvarina kod crkve 3,5 x 4 m potiče iz XVII vijeka. Nekropola se nalazi sje- verozapadno od crkve. Ko nsta to - vano je 80 spomenika i 60 udubljenja od istih. Od postojećih spomenika njih oko 50 su položeni, amorfni, čije su dimenzije kreću od 1,45 - 2,10 x 0,60 - 0,90 m. Postoje 4 obrađena položena spomenika ili stećka. Uspravni su spomenici ug lavnom polo mljeni i ima ih oko 13. Nekropola se datuje u period od XIII do XVI vijeka, mada je moguće da je i iz XII vijeka. (Premović-Aleksić, 1997) Staro groblje u Vapi (Divica) U produžetku savremenog groblja u Vapi, pokraj osnovne škole nalazi se nekropola površine 30-40 ari. Grobovi formiraju relativno pravilne redove u prvcu jug-sjever, posebno u južnom dijelu nekropole, međutim, izvjestan broj nadgrobnih spomenika je dislociran. Orijentirani su istok-zapad. Očuvano je oko 180 spomenika, koji se najšire mogu podijeliti na položene, kojih ima oko 80 %, i malobrojnije uspravne. Od položenih spomenika na ovom lokalitetu najbrojnije su plo če ( preko 70), čija širina ne prelazi 30 cm, uglavnom su pravougaone, čeono zaobljene, trapezoidne, dimenzija 150 – 200 x 60 cm. Niski slemenjaci se javljaju kao drugi tip nadgrobnih spomenika na ovoj nekropoli, dužine od 180 do 250 cm i visine od 25 – 40 cm. Stećci, kojih ima 30 imaju oblik sanduka, pravilnih prvougaonih os - nova. Desi se da umaju polukružna proširenja na čeonoj strani, a svo jom antropomorfnošću krajnje redukovano predstavljaju ljudsku figuru. Jedan stećak je obrađen i ima krstoliku formu na vrhu. Dimenzija su 150 - 200 dužine i 30 - 60 visine. Amorfnih biljega ima oko 50, jedan je velikih dimenzija 300 x 180 x 80cm. Uspravni spomenici na ovoj nekropoli javljaju se u obliku krstova, ploča i amorfnih usadnika kojih ima 20 - tak. Nekropola se koristila od XIII do XVI vijeka, dok se uspravni spomenici vezuju za XVI i XVII vijek.(Popović, 1996) Nekropola na Radišića brdu Na Radišića brdu južno od Sjenice nalazi se nekropola iz XIV vijeka u kojoj je sahranjivanje su kcesivno nastavljeno sve do XVIII vijeka. U središtu nekropole nalaze se ostaci srednjovjekovne crkve, pa je i lokalitet nazvan Crkvine. (Premović-Aleksić, 1994) Nekropole iz kasnog srednjeg vijeka Pri rekognosciranju lokaliteta na teritoriji Sjenice, 1979. godine, veliki broj nekropola hronološki je određen u kasni srednji vijek, gdje se često u sklopu nekropole nalaze ostaci omanjih crkava brvnara. Spomjenici su tipološki raznovrsni, od ploča, amorfnih usadnika, do onih koji su obrađeni u moguće je pročitati ili pretpostaviti epitaf. Ove nekropole najčešće nose nazive poput Latinsko groblje, Grčko groblje ili Crkvine. (Minić,Vukadin, 1982) Zbog velikog broja ovih nekropola, a prije svega zbog toga što nisu obavljena njihova iskopavanja, ovdje će biti samo pobrojane uz osnovne podatke o njima. "Grčko groblje u Fijulju - nalazi se iznad sela, a čini ga više desetina nadgrobnih spomjenika orijentisanih u pravcu zapad-istok, tako da obraziju dosta pravilne redove. Mahom su amorfnog oblika, mada postoji jedan manji broj pravougaonih i elipsoidnih sanduka. Na zapadnoj strani jednog finije obrađenog sanduka nalazi se reljefna predstava krsta, a na sjevernoj natpis ISI GROB BRDAKOV. Grčko groblje" u Sugubinama obuhvata površinu od 1 ha, ima nekoliko stotina nadgrobnih spomjenika u vidu horizontalno položenih ploča i sanduka. Veoma mali broj usadnika nalazi se istočno i zapadno od spomjenika. Spomjenici su orijentisani istok-zapad i obrazuju pravilne redove. "Grčko groblje na Ponorcu nalazi se na prostoru od 10×15m i čini ga mali broj usadnika amorfnog oblika. Nekropole iz kasnog srednjeg vijeka su takođe i lokaliteti u Čedovu, Januar - Decembar 2009. 43
Page 3 and 4: Bo{nja~ka rije~ Osniva~ Bo{nja~ko n
Page 5 and 6: Mustafa Baltić, arheolog ARHEOLO[K
Page 7 and 8: INTERVIEW & DEKLARACIJA Budući saz
Page 9 and 10: FERIDOVA DUHAN KESA Ferid Muhić
Page 11 and 12: IN MEMORIAM - Jašar Redžepagić (
Page 13 and 14: opredjeljenja. Albanskoj književno
Page 15 and 16: Jašar je širom otvorio vrata boš
Page 17 and 18: Znanstveni rad dr. Zlatana Čolakov
Page 19 and 20: BOŠNJAČKA EPIKA Nedžib Vučelj,
Page 21 and 22: okolo svjedoči o vremenu naših ju
Page 23 and 24: dostojni evokacijom, pamćenjem I p
Page 25 and 26: danas - kad u rukama imamo njegove
Page 27 and 28: LINGVISTIKA “Rječnik jednog naro
Page 29 and 30: 20. amanet - od arapske reči “am
Page 31 and 32: 136. ibret - od arapske reči “ib
Page 33 and 34: 253. neise - od turskog “ne ise;
Page 35 and 36: 368. učkur - od turske reči “u
Page 37 and 38: ESEJ Akademik Alija Džogović Pisa
Page 39 and 40: Jezik i etika u ovoj pjesmi su nera
Page 41: Čitalac može naći razloga da vol
Page 45 and 46: vijek. Iz tog je perioda i bronzani
Page 47 and 48: BOSANSKI JEZIK Prof. Dr. sci. Hasni
Page 49 and 50: vijetke, 29 Rimski prsten, 30 Herce
Page 51 and 52: Kad se sve ovo ima u vidu, prosto s
Page 53 and 54: dobijaju drugačije estetske vredno
Page 55 and 56: jarić glača, dotjruje. Duga reče
Page 57 and 58: Nema ništa kod nas, baš ništa, D
Page 59 and 60: ISLAMSKA PEDAGOGIJA Dr. Seid HALILO
Page 61 and 62: Islama, isključivo arapski svijet,
Page 63 and 64: jednosti jednog sasvim raširenog i
Page 65 and 66: pašinim sarajima, gdje je predavao
Page 67 and 68: medresi još i pogoršale. Pokret z
Page 69 and 70: džić bi morao, najprije, da se ok
Page 71 and 72: svete nauke spoznajnog horizonta ne
Page 73 and 74: NOVE KNJIGE Dr Redžep Škrijelj O
Page 75 and 76: BOSANSKI JEZIK Usvakodnevnoj komuni
Page 77 and 78: BOŠNJAČKA TRADICIJA SBONI je trad
Page 79 and 80: SBONI je manifestacija koja, inače
Page 81 and 82: Ehljimanina svadba Osvanulo je vedr
Page 83 and 84: BOŠNJAČKA TRADICIJA Zbog nedostat
Page 85 and 86: Risto Vasilevski TRAJNIK za trajanj
Page 87 and 88: Milan Đurašinović, rođen je 195
Page 89 and 90: Rasim Ćelahmetović, 1945 godina,
Page 91 and 92: DAN SJEĆANJA - 11. JULI “Odlukom
Page 93 and 94:
SLOVO O BOSANSKOM JEZIKU Doktorica:
Page 95 and 96:
ESEJ silja svakodnevnog življenja
Page 97 and 98:
ETNOLOGIJA Zbog toga što joj je lj
Page 99 and 100:
TURKOLOGIJA Mr. Fuad Baćićanin Sm
Page 101 and 102:
174. godine prije naše ere. Osvoji
Page 103 and 104:
NAŠA PRIČA Tu su noć presjedili
Page 105 and 106:
DOGAĐAJI SAVJET EVROPE U izvješta
Page 107 and 108:
VEĆA OVLAŠĆENJA I ODGOVORNOSTI Z
Page 109 and 110:
BOSANSKI JEZIK KAO OBAVEZAN PREDMET
Page 111 and 112:
škola u Novom pazaru učenička po
Page 113 and 114:
grame osnovnog i srednjeg obrazovan
Page 115 and 116:
U vezi sa etnijom se ispoljava gene
Page 117 and 118:
zadržala se u aktivnoj upotrebi sv
Page 119 and 120:
jeća i izrazio spremnost uspostavl
Page 121 and 122:
na bosanskom jeziku u našoj zemlji
Page 123 and 124:
prilikom otvaranja Sandžačkih iga
Page 125 and 126:
ANSAMBL AŠIK JUNUS Koncertom duhov
Page 127 and 128:
DAN SJEĆANJA Događaji s proljeća
Page 129 and 130:
ovog genocidnog zločina bile su do
Page 131 and 132:
DAN SJEĆANJA Želim da kažem da v
Page 133 and 134:
Bošković je bio posljednji glavar
Page 135 and 136:
са четом пешадије,
Page 137 and 138:
KULTURNA BAŠTINA Fatih Hadžić, p
Page 139 and 140:
podu su prostirane pustećije kako
Page 141 and 142:
venih bukovih dasaka-šašovaca. Pr
Page 143 and 144:
vnih vaktova namaza, zatim džume,
Page 145 and 146:
Na istočnoj strani ove džamije po
Page 147 and 148:
HISTORIJA nazivi: "naša vje ra" 7
Page 149 and 150:
principatum duo potentes prima prin
Page 151 and 152:
Natpis gosta Mišljena sa stećka i
Page 153 and 154:
dovoljno dokaza ovoj tvrdnji. Tako
Page 155 and 156:
protiv prava i dokazuje da nikako n
Page 157 and 158:
PEDAGOGIJA Na osnovu postojećih č
Page 159 and 160:
Broj mekteba u Novom Pazaru u XIX v
Page 161 and 162:
DEMOGRAFIJA Dr. sci. Selim Šaćiro
Page 163 and 164:
ljeva i za ekspanziju koja je bila
Page 165 and 166:
U poslijeratnom periodu vidne su pr
Page 167 and 168:
Osnovna obijležja prirodnog kretan
Page 169 and 170:
HISTORIJA ševarima između Jezera
Page 171 and 172:
anovačke i studeničke knežine i
Page 173 and 174:
za opkoljenu vojsku i stanovništvo
Page 175 and 176:
ESEJ SLOVO O ĆAMILU Dr. Marko Veš
Page 177 and 178:
ija, ni za čas ne prestaju biti vi
Page 179 and 180:
stotine načina ozaruje njegove naj
Page 181 and 182:
NOVE KNJIGE Snaga dokumentacionog m
show all

Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?