Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
nju i služi <strong>za</strong> stanovanje.<br />
Ove kule su takodje<br />
imale i puškarnice<br />
kako bi se branile od<br />
eventualnih razbojnika,<br />
odnosno komita,<br />
koji su nekada postojali.<br />
Okolo kula su bile<br />
postavljene ostale<br />
zgrade, štale, ahari,<br />
mutvaci, sušare <strong>za</strong><br />
meso i voće i sl. Ove<br />
kule su nekada bile<br />
ograđene visokim i<br />
jakim tarabama tzv.<br />
šarampovima. Unutar<br />
ograđenog prostora,<br />
okolo kule, noću su<br />
puštani psi ovčari, koji su služili<br />
kao dobro obezbjeđenje i ukućana,<br />
i stoke i ostale imovine.<br />
Č a r d a k<br />
Čardak je bila posebna i lijepo<br />
uredjena kuća, obično gradjena od<br />
drveta i na dva sprata ali manjih dimenzija<br />
od uobičajene kuće. Bila je<br />
estetski naročito dotjerana i ukrašena.<br />
Služila je <strong>za</strong> posebne dočeke<br />
i smještaj odabranih gostiju, naročito<br />
u ljetnjem periodu. Inače čardakom<br />
se često nazivala i posebna<br />
prostorija u gradskoj kući koja je<br />
bila izbočena prema ulici. Dakle<br />
odlika čardaka jeste ta što se radi o<br />
iznesenoj, uzdignutoj prostoriji, sa<br />
dobrim vidikovcem, uredjenim<br />
kao neka vrsta dvorca. Nešto kao<br />
“carska palata u malom”.<br />
S a l a š<br />
Salaš je bio ostava <strong>za</strong> čuvanje i<br />
sušenje kukuru<strong>za</strong> u klipovima, odnosno<br />
šišarkama. Gradjen je od<br />
pruća ili od letava. Imao je širinu<br />
obično jedan metar, dužinu oko 3-<br />
4 metra i visinu oko 2 metra. Dakle<br />
kroz salaš je strujao vazduh, tj. vjetar<br />
i tako je služio <strong>za</strong> sušenje kukuru<strong>za</strong>,<br />
prije ngo bi kukuruz bio<br />
okrunjen i umljeven ili stavljen u<br />
hambar, to jest u posebnu ostavu<br />
<strong>za</strong> žitarice.<br />
142 Januar - Decembar 2009.<br />
Hadžića kula u selu Balotiće<br />
A h a r<br />
Štala <strong>za</strong> konje zvala se ahar. Obzirom<br />
da su ranije ljudi držali konje<br />
sedlenike, koji su služili samo <strong>za</strong> jahanje,<br />
<strong>za</strong> njih je postojala i posebna<br />
štala, jer su ti konji morali biti posebno<br />
gajeni i izdvojeni od ostale<br />
stoke. Sedlenici su se koristili <strong>za</strong><br />
duža putovanja, <strong>za</strong> svadbe i <strong>za</strong> trčanje<br />
košije, tj. <strong>za</strong> konjske trke. Bili<br />
su neka vrsta “luksuznog automobila”<br />
i smatrani su znakom prestiža<br />
i ugleda. Sedlenici su ukrašavani lijepim<br />
sedlima, huzdama, hašama,<br />
tufama, ogledalima i prekrivačima<br />
od vune, čohe i kadife. Sedlenicima<br />
se stavljao zob da bi bili dobro udržani<br />
i snažni da bi bolčje služili svojoj<br />
namjeni.<br />
S o k a c i<br />
Gradski sokaci su bili široki i<br />
popločani kamenim pločama - kaldrmom.<br />
Postojao je glavni put,<br />
džada, ulica, a svaka kuća je imala<br />
svoj sokak koji ju je povezivao sa<br />
glavnim sokakom odnosno ulicom<br />
ili glavnom džadom. I seoski sokaci<br />
su bili slični gradskim, samo<br />
što su bili uži i nijesu imali kaldrmu.<br />
Sokaci su bili ogradjivani tarabama<br />
ili ogradom pletenom od<br />
pruća tzv. plotom. Sokaci su obično<br />
prolazili kroz bašče, pored bu-<br />
nareva i česama <strong>za</strong> vodu, pored<br />
kuća, kroz sela, pored katuna - stanova<br />
<strong>za</strong> izla<strong>za</strong>k na pašu sa stokom,<br />
i sl. pa su se u njima susretali razni<br />
prolaznici, komšije, putnici namjernici<br />
i sl. gdje su se uzgred upoznavali<br />
i pozivali jedni druge na<br />
kahvu, na muhabet, na razgovor.<br />
Seoski Stanovi<br />
Stanovi su pravljeni od drveta i<br />
imali su samo jedan sprat, odnosno<br />
pravljeni su „nad zemljom“. Takodje<br />
su okrivani šindrom, a nekada<br />
slamom ili „lubom“ tj. sirovom<br />
korom od smrčevog stabla. Pravljeni<br />
su mahom u planinama, odnosno<br />
na periferiji sela i u njima se<br />
boravilo samo ljeti, kada bi se stoka<br />
istjerivala na ispašu, dok bi seoska<br />
imanja u medjuvremenu bila pokošena,<br />
požnjevena i ljetina spremljena<br />
<strong>za</strong> zimu. Tek tada bi, a to je bilo<br />
u jesen, stoka ponovo dotjerivana u<br />
selo radi prezimljavanja. Inače stanovi<br />
su imali samo jednu prostoriju,<br />
koja obično nije imala patos.<br />
Pored samog stana-katuna koji<br />
je služio <strong>za</strong> stanovanje, postojale su<br />
i druge zgrade koje su služile <strong>za</strong><br />
razne potrebe, kao na primjer<br />
ostava (mljekar ), gdje su se čuvali<br />
mliječni proizvodi - kace sa sirom,<br />
skorupom, kajmakom, maslom,<br />
karlice sa varenikom, štruglje <strong>za</strong><br />
mužu krava i ovaca, grudnjače <strong>za</strong><br />
sirenje i pravljenje mladog sira,<br />
stap <strong>za</strong> metenje varenike i pravljenje<br />
izmećaja tj. mliječnog proizvoda<br />
od koga se kasnije topljenjem<br />
odvajao trop a dobijalo maslo, i sl.<br />
Stanovi su takodje držani čisto i<br />
uredno, jer se u njima boravilo i živjelo<br />
tokom cijelog ljeta.<br />
D ž a m i j e<br />
Džamije, prije svega kao bogomolje,<br />
odnosno božije kuće, a naravno<br />
i kao spomenici islamske<br />
kulture i duhovnosti, sadrže u sebi<br />
posebna obilježja, a to su ljepota i<br />
čistoća na visokom nivou. Džamije<br />
sluđe <strong>za</strong> obavljanje svih pet dne-
Change language