Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
krajevima našeg regiona rezultirao je<br />
uspostavljanjem vitalnih i sasvim<br />
značajnih intelektualnih centara, čak<br />
i u manjim gradovima. Tako je, primjera<br />
radi, sa tri osnovne škole, medresom<br />
Hasan Kafije i njegovim<br />
darul-hadisom, Prusac izrastao u<br />
znamenit kulturno-prosvjetni centar.<br />
Veliki Hasan Kafija je podigao naučno<br />
naselje Nevabad, što se ubraja u<br />
njegove najveće <strong>za</strong>sluge. U tom<br />
novom naselju, nedaleko od Prusca,<br />
on je sagradio džamiju, medresu, tekiju<br />
<strong>za</strong> mevlevije, mekteb, han <strong>za</strong><br />
putnike i javno kupatilo. Uz dopunska<br />
obrazovanja u Istanbulu, prusački<br />
centar je <strong>za</strong> veoma kratko vrijeme<br />
dao sedam kadija, dva profesora,<br />
jednog učitelja i bezbroj imama, hatiba,<br />
mualima (vjeroučitelja), pjesnika,<br />
proznih pisaca i istoričara. 12<br />
Sami Hasan sin Tur-hanov, unuk<br />
Davudov, Pruščak, poznat kao šejh<br />
Kafija, rođen je u Ahtisaru 1544. Pronikao<br />
je u islamsku jurisprudenciju,<br />
metodologiju jurisprudencije i arapsku<br />
morfologiju i sintaksu. Bio je<br />
svojevrsni polihistor i pisao poeziju<br />
na arapskom, turskom i persijskom.<br />
Izučavao je nauke u Carigradu kod<br />
markantnog učenjaka Kemal-paša<strong>za</strong>deta<br />
i najvećeg znalca egzegeze i<br />
metodologije jurisprudencije Mula<br />
Ahmeda al-Ansarija al-Adžama, te<br />
velikog znalca hadiske nauke i muftije<br />
u oblasti Sarajeva, velikog mule<br />
Bali-efendije sina Jusufova, poznatog<br />
kao Učitelja velikog vezira i naj<strong>za</strong>d u<br />
Medini kod Imamul-haramejna<br />
šejha Mir Ga<strong>za</strong>nfara ibn al-Huseina,<br />
carskog profesora i učitelja indijskog<br />
sultana Dželaludina al-Akbara.<br />
Šejh Kafija je <strong>za</strong> sobom ostavio<br />
djela iz hanefijske jurisprudencije,<br />
metodologije jurisprudencije, teologije,<br />
logike, arapske semantike i retorike,<br />
sintakse, te djelo u kojem<br />
navodi svoje učitelje pred kojima je<br />
učio jurisprudenciju i knjigu Usul alhikam<br />
fi ni<strong>za</strong>m al-alam koju spominje<br />
i poznati autor Kašf az-zununa.<br />
Hasan Kafija u toj sažetoj knjizi<br />
proučava prilike u ljudskoj <strong>za</strong>jednici<br />
i uzroke njihovih promjena i kaže da<br />
mu je to proučavanje trajalo dvadeset<br />
i nešto godina. Sam Kafija je preveo<br />
ovo djelo na turski, premda osim<br />
Kafijinog prijevoda, postoji još jedan<br />
turski prevod tog djela. Takođe,<br />
64 Januar - Decembar 2009.<br />
djelo je prevedeno i na francuski i<br />
njemački, kao i na naš jezik od strane<br />
dr Bašagića, dok je M. Handžić u<br />
Egiptu napisao arapski komentar na<br />
Usul al-hikam. Šejh Kafija je u više<br />
različitih mesta bio kadija, kao i u<br />
svome rodnom gradu sve do smrti<br />
<strong>16</strong><strong>16</strong>. godine. Njegove vrline su bili<br />
samoodricanje i bogobojaznost, te je<br />
punih 26 godina postio i mrsio tek<br />
svaki treći dan. <strong>13</strong> Ne ispunjava samo<br />
Hasan Kafija ponosom najdublje<br />
sfere duhovnog postojanja svih nas<br />
u regionu svojim briljantnim uspjesima<br />
na polju ondašnje nauke i posebno<br />
teologije i metodologije juris prudencije,<br />
nego i veliki broj neopisivo<br />
blistavijih dragulja islamske i religijske<br />
raskošne intelektualne tradicije<br />
iz naših krajeva, permanentno po<br />
ambijentima najozbiljnijih učevnih<br />
centara cijelog muslimanskog svijeta<br />
i šire pronosi znakove bespokorne<br />
veličine i bespremačnog bogatstva<br />
prosvjećene biti par ekselans ovdašnjih<br />
naroda. Nemoguće je da se svakome<br />
od nas srce i duh neće ushititi<br />
kada u grupi nesagledivo brojnih <strong>za</strong>padnih<br />
i istočnih ljubitelja grandioznog<br />
Ibn Arabija, krajnje iznenadimo<br />
svoje učene sagovornike informacijom<br />
da je, između preko sto ispisanih<br />
komentara na Ibn Arabijevu najdragoceniju,<br />
i u istoriji islamske nauke<br />
najutjecajniju knjigu iz doktrinarne<br />
gnoze Fusus al-hikam 14 , najopsežniji<br />
komentar na turskom i arapskom sastavio<br />
naš Abdulah Bajrami iz Bosne,<br />
poznat kao Komentator Fususa. Najobrazovaniji,<br />
bez sumnje, među na -<br />
šim muslimanima do danas, Abdu -<br />
lah-efendija, spominjan ponekad i<br />
kao Abdi, bio je jedan od glasovitih,<br />
velikih i uglednih rumelijskih učenjaka.<br />
Putovao je u Egipat i Siriju i<br />
susretao se s tamošnjim učenjacima.<br />
Pročuo se i u drugim muslimanskim<br />
krajevima, a <strong>za</strong> svoga blagoslovenog<br />
života <strong>za</strong>dobio je i naklonost državnih<br />
prvaka. Povrativši se sa hodočašća<br />
iz Meke, on se neko vrijeme<br />
nastanjuje u Damasku, gdje duže boravi<br />
pokraj Ibn Arabijevog turbeta.<br />
Kasnije dolazi u Konju i tu ostaje do<br />
smrti <strong>16</strong>64. Ukopan je pored Ibn Arabijevog<br />
najslavnijeg učenika Sadrudina<br />
Konjevija i na me<strong>za</strong>ru mu je<br />
izgrađeno kube. Komentaru na Fu -<br />
sus dodao je i dvanaest principa u<br />
ok viru kojih je sumirao najbitnije karakteristike<br />
Ibn Arabijeve doktrinarne<br />
gnoze.<br />
Turskim jezikom pisani komentar<br />
štampan je u Istanbulu 1873, u<br />
dvije ogromne sveske, dok se jedan<br />
izvrstan rukopisni primjerak, onog<br />
na arapskom, nalazi u Hidivskoj biblioteci<br />
u Kairu. Takođe, jedan egzemplar<br />
njegova komentara na<br />
najčuveniju poemu o naučnoj disciplini<br />
gnoze Ta’ije Ibn Farida se nalazi<br />
u biblioteci Zahirija u Damasku. Abdulah-efendija<br />
<strong>za</strong> sobom je ostavio i<br />
veliki broj traktata od fun da me -<br />
ntalnog značaja <strong>za</strong> tradiciju islamske<br />
gnoze i najprefinjenijih ezo terijskih<br />
tumačenja svetog teksta, u kojima<br />
nastoji da afirmiše to da sam Kur’an<br />
sadrži najprodubljenija gnostička<br />
znanja o biću, univerzumu i čovjeku.<br />
15 Do sada su, dragocenim trudom<br />
uvaženog prof. dr Rešid Ha fizovića,<br />
dva toma prevoda na naš<br />
jezik komentara Abdulah-efendije<br />
na Fusus, ugledala svjetlo dana u Sarajevu.<br />
Fascinantno je to što je naš<br />
Komentator Fususa svojim životnim<br />
iskustvom potvrdio skrupuloznu<br />
pri vrženost i odanost najdubljih ezoterijskih<br />
sfera islamske spoznaje vjero<strong>za</strong>konskim<br />
normama egzoterijskih<br />
dimenzija religije, te u svom domu<br />
odnegovao jednog od naših najmarkantnijih<br />
baštenika islamske jurisprudencije.<br />
Hasan, sin Abdulahefendije,<br />
je <strong>16</strong>40. bio profesor u najelitnijoj<br />
carigradskoj medresi u<br />
Sahnu, <strong>16</strong>51-52. kadija u Izmiru i<br />
<strong>16</strong>57-58. obavljao dužnost jerusalimskog<br />
kadije. <strong>16</strong><br />
Na polju prestižne persijske književnosti<br />
izuzetno teško je prisjetiti se<br />
svih naših muslimana proslavljenih<br />
posebno u zemljama pe rsijskog govornog<br />
područja. Primjera radi, i<br />
danas studenti na iranskim fakultetima<br />
njiževnosti izu čavajući velikog<br />
Hafi<strong>za</strong> Širazija, obavezno iščitavaju<br />
persijski prijevod turskog komentara<br />
na Hafizov Divan koji je sačinio<br />
Ahmed Sudi iz Sudića pokraj Čajniča,<br />
odnosno rođenog u Sudićima,<br />
seocu kraj Sarajeva. Vrijedni Sudiefendija<br />
se ospo sobio u persijskom jeziku<br />
u Dijar Bekru kod poznatog<br />
muderisa i muftije Dijar Bekra Muslihudina<br />
Larija. Poznato je da je<br />
Sudi-efendija bio učitelj u Ibrahim-
Change language