Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Prirodno kretanje<br />
stanovništva<br />
Prirodno kretanje stanovništva<br />
je veoma važan faktor <strong>za</strong> ukupan<br />
demografski razvoj svakog naselja.<br />
U prirodna kretanja stanovništva<br />
ubrajamo natalitet i mortalitet. Njihove<br />
karakteristike, uključujući tu<br />
i sklapanje (divurcijalitet) i razvod<br />
(nupcijalitet) brakova, su poka<strong>za</strong>telji<br />
prirodnog kretanja stanovništva.<br />
Obim i dinamika gradskog<br />
stanovništva Novog Pa<strong>za</strong>ra, kao<br />
uostalom i drugih naselja, određena<br />
je djelovanjem mnogobrojnih<br />
faktora kao što su biološki, društveni<br />
i sociološki.<br />
Natalitet ili opštu stopu rodnosti<br />
grada od 1963. do 2002. godine,<br />
karakterišu znatne oscilacije. Stopa<br />
nataliteta kreće se u rasponu od<br />
maksimalno 35.2 promila 1963. godine,<br />
do minimalno 19.1 promil<br />
1990. Na početku posmatranog perioda<br />
iznosila je preko 35 promila,<br />
a 2002 god. smanjena je na 21.8<br />
promila.<br />
Iz ovoga se može <strong>za</strong>ključiti da je<br />
recentna vrijednost opšte stope nataliteta<br />
Novog Pa<strong>za</strong>ra, na nivou<br />
razvijenih regiona Evrope koje iznosi<br />
ispod 20 promila.<br />
Tabela 6. Stopa nataliteta stanovništva Novog Pa<strong>za</strong>ra<br />
od 1963. do 2002. godine. 12<br />
<strong>16</strong>6 Januar - Decembar 2009.<br />
Fertilitet predstavlja odnos broja<br />
živorođene djece i kontigenta ženskog<br />
fertilnog stanovništva u toku<br />
jedne godine. Opšta stopa fertiliteta<br />
stanovništva Novog Pa<strong>za</strong>ra<br />
pokazuje tendenciju opadanja, kao<br />
u ostalom i kod drugih naselja Srbije,<br />
izuzev Kosova i Metohije.<br />
Mortalitet (umiranje) stanovništva<br />
je biološki proces i negativna<br />
komponenta pri rodnog priraštaja i<br />
demografskog razvitka. Po -<br />
boljšavanje životnog standarda stanovništva<br />
posle Dru gog svjetskog<br />
rata, naročito kvaliteta ishrane,<br />
uslova stanovanja, zdravstvene<br />
preventive i <strong>za</strong>štite kao i poboljšanje<br />
uslo va rada, utjecali su na smanjenje<br />
smrt nosti populacije Novog<br />
Pa<strong>za</strong> ra. Otuda njen razvoj, u posmatranom<br />
periodu karakteriše<br />
znatna sta bilnost, tako da su godišnje<br />
oscilacije skoro <strong>za</strong>nemarljive.<br />
Opšta stopa mortaliteta kreće se u<br />
ras po nu od 9.8 promila 1964. god.<br />
do 7.2. promila 2002. godine. Najniža<br />
sto pa mortaliteta je <strong>za</strong>bilježena<br />
1990. godine od svega 5<br />
promila. U peri odu od 1963 do<br />
2002. godine, stopa mortaliteta ima<br />
srednju vrijednost od 6.3 promila.<br />
To znači da je ona na nivou<br />
opšte stope mortaliteta gradskih<br />
naselja centralne Srbije.<br />
Osim navedenih karakteristika<br />
evidentno je izvjesno povećanje<br />
nivoa smrtnosti od 1998. godine,<br />
kad je stopa mortaliteta iznoslia 6.5<br />
promila na 7.2 promila 2002. godine.<br />
Ali i pored tog, ova stopa<br />
mortaliteta stanovništva Novog<br />
Pa<strong>za</strong>ra je na nivou razvijenih regiona<br />
kako Srbije, tako i Evrope<br />
(ispod 10 promila).<br />
Prirodni priraštaj stanovništva<br />
određen je stopama mortaliteta i<br />
na taliteta. Stopa prirodnog piraštaja<br />
Novog Pa<strong>za</strong>ra proizilazi iz<br />
numeričkih vrijednosti rođenih i<br />
umrlih, gde natalitet karakteriše<br />
tendencija opadanja, a mortalitet<br />
pokazuje izvjestan stepen porasta,<br />
tako da se stopa prirodnog priraštaja<br />
postepeno smanjuje. Maksimalan<br />
prirodni priraštaj<br />
evi de ntiran je 1963. godine, kad je<br />
iznosio 27,2 promila, a minimalan<br />
1999. iznosio je 12,5 promila. Od<br />
1963. do 2002. prosečna stopa prirodnog<br />
priraštaja iznosi 19.9.<br />
Tabela 7. – Opšta stopa mortaliteta stanovništva<br />
Novog Pa<strong>za</strong>ra od 1963. do 2002. godine. <strong>13</strong>
Change language