Nr 614-615, lipiec-sierpieÅ 2006 - Znak
Nr 614-615, lipiec-sierpieÅ 2006 - Znak
Nr 614-615, lipiec-sierpieÅ 2006 - Znak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TEMATY I REFLEKSJE<br />
Andrade, na urodziny w roku 1928, ten, zachwycony pięknem tej<br />
postaci, zasugerował, by nadać jej imię Abaporu, co w języku tupi<br />
znaczy „człowiek, który je ludzkie mięso”. Obraz ten stał się emblematem<br />
antropofagii w brazylijskiej sztuce, ruchu zalecającego i praktykującego<br />
absorpcję technik importowanych z krajów rozwiniętych<br />
po to, aby zaadoptowane mogły służyć do celów określonych własną<br />
tradycją i stać się produktem eksportowym.<br />
W latach 60. antropofagia modernistyczna wraca do malarstwa<br />
brazylijskiego, inspirując eksperymenty największych artystów tego<br />
okresu, takich jak Lygia Clark (1920–1988) i Hélio Oiticica (1937–<br />
1980).<br />
Nawiązując do psychoanalitycznej interpretacji kanibalizmu i odrzucając<br />
ją na rzecz interpretacji spod znaku Oswalda de Andrade<br />
(„Odrzucamy Freudowską koncepcję człowieka uzależnionego od<br />
swej zakodowanej w podświadomości przeszłości” 8 ), Lygia Clark<br />
aktualizuje niejako antropofagiczny rytuał jako proces absorpcji innego<br />
i nadania mu nowego znaczenia. Przykładami takiej strategii są<br />
Kanibalizm i Ślina antropofagiczna z roku 1973. W pierwszym z tych<br />
obrazów ciało leżącej kobiety pokryte jest owocami, które spożywają<br />
otaczające ją osoby z zawiązanymi oczami. Uczestnicy drugiego<br />
obrazu-happeningu biorą do ust szpulki różnokolorowych nici i rozwijają<br />
je, pokrywając nimi ciało człowieka leżącego na ziemi, a w końcu<br />
sami obwiązują się nićmi.<br />
Przejmując idee „manifestu antropofagicznego” Oswalda de Andrade,<br />
Hélio Oiticica proponuje „superantropofagię”, w której konfrontacja<br />
tradycji rodzimej z narzuconą w procesie kolonizacyjnym<br />
obcą, europejską kulturą zostaje „przełożona” na podobną konfrontację,<br />
ale w obrębie samej Brazylii: między miastem a interiorem.<br />
Cudzoziemiec to już nie tylko przybysz zza morza, ale również rodak,<br />
człowiek interioru, peryferii, caipira ze swą kulturą tak bardzo<br />
odmienną od kultury miasta. Wielką karierę zrobiły Parangolé Oiticiki,<br />
ruchome i żywe rzeźby, kompozycje płócien i postaci ludzi wziętych<br />
z ulicy. Samo słowo Parangolé zapożyczone zostało z żargonu<br />
peryferii i faweli Rio de Janeiro.<br />
8<br />
Lygia Clark, Nós recusamos (1966), Lygia Clark, Rio de Janeiro: Funarte, 1980,<br />
s. 30.<br />
105
Change language