Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

ROZMOWA Z RYSZARDEM KAPUŚCIŃSKIM
Nie bał się Pan tak podróżować?
Ciekawość zawsze była silniejsza. Najpierw wybraliśmy się do Wrocławia,
żeby zobaczyć zgliszcza powojenne, potem do Gdańska, na
wybrzeże. Gdańsk też był okropnie zrujnowany. Spaliśmy w przygodnych
miejscach, u przypadkowych ludzi.
Obrazy podróży i ludzi w podróży towarzyszą mi całe życie.
Nigdy zatem nie przyswoił Pan sobie wzorca życia osiadłego.
Tak, podróż została przypisana do mojego życiorysu. Dziś staram się
moje wyprawy ograniczać.
Z jednej strony, podróż jest ważna jako sposób poznania świata
i jako materiał do reportażu, z drugiej – niesłychanie czasochłonna.
Po latach znalazłem się
w paradoksalnej sytuacji:
chętnie bym pojechał,
ale nie mam na to czasu,
bo chciałbym też
swoje podróże opisać.
30
Zwłaszcza podróżowanie z przygodami, bez zarezerwowanych
biletów, gdy nie wiadomo, kiedy
i gdzie się dojedzie. A i tak największym problemem
pozostaje niepewność, czy się w ogóle
wyjedzie... Świat poza rozwiniętymi krajami
Zachodu to świat ciągłego oczekiwania – na
transport, na otwarcie drogi; gdzieś trafia się
na powódź, gdzie indziej na wojnę. Wielka niewiadoma. Fascynujące,
ale zabiera masę czasu.
Po latach znalazłem się w paradoksalnej sytuacji: chętnie bym
pojechał, ale nie mam na to czasu, bo chciałbym też swoje podróże
opisać. Powstaje sprzeczność między potrzebą jeżdżenia a przymusem
pisania.
Właśnie, wędrowanie zawsze uaktywniało w człowieku potrzebę pisania.
W innych kulturach równie silną jak w Europejczykach?
Nieeuropejskich książek o podróżach jest masa, wiele z nich ciągle
nie zostało przetłumaczonych. Przede wszystkim istniała olbrzymia
literatura podróżnicza po arabsku, szczególnie wiele dzieł pochodzi
z okresu, na który w Europie przypadło wczesne średniowiecze. Arabowie
byli i wielkimi podróżnikami, i wielkimi pisarzami, choćby