Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

TEMATY I REFLEKSJE
Władza wynikająca
z miłości zaciąga wzajemną
odpowiedzialność
między ludźmi.
łosne gody się zakończyły. Nie chce tego i w tym jednostronnym
uczuciu doświadcza władzy nad sobą. Nie chcąc zrezygnować z Arnolda,
dzięki któremu jest pełniej sobą, decyduje się na całkowitą
lojalność, całkowite posłuszeństwo, nawet zatracając siebie samą.
Żeby nie stracić męża, który czyni ją bardziej sobą, gotowa jest na
stracenie siebie. Błędne koło.
Miłujący się należą do siebie. Potwierdzają to w swoim języku.
Jesteś mój, jesteś moja. Posiadanie praw jednego do drugiego rodzi
władzę jednego nad drugim. Jest to władza, która opiera się na dawnym
obdarowaniu sobą i wykorzystaniu strachu przed utratą niemal
zabsolutyzowanego „ty”. Do tej pory w małżeństwie Rachel i Arnolda
była równość, wzajemne poznanie, jedność. W momencie, gdy
jedno uznaje wyższość drugiego, rodzi się władza. Nie mają nad sobą
władzy ludzie równi. „Dora Greenfield rzuciła męża, ponieważ się
go bała. W sześć miesięcy później postanowiła wrócić do niego z tego
samego powodu” – zdania otwierające powieść Dzwon. Czego
bała się Dora? Przecież nie tylko nieco wybuchowego charakteru
męża. Władza, jaką ma człowiek nad człowiekiem, rodzi lęk. Panowanie
jednego nad drugim jest, jak zauważają w dyskusji Max i Effingham
w Jednorożcu, zaraźliwe. Bycie ofiarą jest źródłem władzy.
Rachel i Dora, a także bohaterki innych powieści, cierpią z powodu
władzy mężów nad nimi. Nie należy mylić władzy z dominacją.
Cierpienie Rachel czy ucieczka Dory są znakiem sprzeciwu
wobec sytuacji, gdy jedna z podstawowych części „my”, a więc „ja”,
ginie. „Ja” daje rozpaczliwy sygnał, że zaczyna zanikać, zamierać.
To, co było we mnie dla ciebie pociągające, teraz uznajesz za nieważne.
Jedność małżeństwa może zamienić się
w karykaturę nowego stworzenia. Władza jednego
nad drugim sprowadza się również do
tego, że jedno przeistacza się w drugie. Dominujący
małżonek zaczyna kształtować małżonkę
na swój obraz i podobieństwo. Dora ucieknie, ale wróci, bo jest
związana z mężem, Rachel nie chce porzucić Arnolda, gdyż oznacza
to dla niej śmierć. Mężowie są w swoich żonach, żyją w nich.
Władza wynikająca z miłości zaciąga wzajemną odpowiedzialność
między ludźmi. Bez tego wymiaru zamienia się w tyranię. Czy jest
113