Nr 614-615, lipiec-sierpieÅ 2006 - Znak
Nr 614-615, lipiec-sierpieÅ 2006 - Znak
Nr 614-615, lipiec-sierpieÅ 2006 - Znak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TEMATY I REFLEKSJE<br />
Nussbaum, wczesne wspomnienia z dzieciństwa pokrywają cieniem<br />
późniejsze percepcje przedmiotów, a dorosłe relacje przywiązania<br />
Literatura i muzyka są<br />
szczególnie bogatym<br />
źródłem emocjonalnych<br />
doświadczeń i często<br />
mogą dać nam<br />
wgląd w naturę<br />
emocjonalnego życia.<br />
noszą na sobie ślad dziecięcej miłości czy złości.<br />
Aby adekwatnie zbadać te zagadnienia –<br />
rzadko podejmowane przez filozofów – filozof<br />
musi zwrócić się po pomoc do psychologii i literatury,<br />
ponieważ suche analizy filozoficzne<br />
są niepełne, brakuje im bowiem materiału empirycznego,<br />
który unaoczni dane tezy. Dlatego<br />
właśnie Nussbaum pisze o doświadczaniu emocji<br />
w związku z dziełami sztuki, podążając za poglądem Iris Murdoch,<br />
angielskiej filozofki i pisarki, że literatura to sztuka wywoływania<br />
emocji. Jeden z rozdziałów Upheavals of Thought rozwija<br />
ogólną strukturę myślenia o emocjach ukierunkowanych na dzieła<br />
sztuki. Literatura i muzyka są szczególnie bogatym źródłem emocjonalnych<br />
doświadczeń i często mogą dać nam wgląd w naturę emocjonalnego<br />
życia. Wiele kognitywnych i wartościujących poglądów<br />
na temat emocji boryka się z problemem wyjaśnienia tego fenomenu.<br />
Nussbaum uważa jednak, że jej stanowisko nie ma z tym problemu<br />
ze względu na elastyczne niejęzykowe podejście do poznania.<br />
Twórczość Gustava Mahlera i jego wnikliwe sądy na temat muzyki,<br />
są przewodnikami Nussbaum, która interpretuje dwie pieśni z Kindertotelieder,<br />
aby pokazać, jaki pogląd może wytworzyć złożony przykład<br />
muzycznej ekspresji żalu, miłości, winy i bezsilności.<br />
Tezy zarysowane przez Nussbaum mogą sprowokować jednak<br />
trzy rodzaje problemów. Po pierwsze, ponieważ Nussbaum uznaje<br />
niedostatek i brak samowystarczalności człowieka, również emocje<br />
okazują się bezbronne wobec zdarzeń, nad którymi nie ma się kontroli.<br />
Dlatego ktoś może twierdzić, że przypisując dużą wartość zdarzeniom<br />
niekontrolowanym w życiu człowieka, Nussbaum naraża<br />
na szwank jego godność. Między innymi dlatego właśnie stoicy ograniczyli<br />
teorię emocji do radykalnie normatywnej tezy, która usuwa<br />
wartość emocji z życia ludzkiego. Nussbaum sprzeciwia się temu<br />
poglądowi, argumentując, że przynajmniej pewne rzeczy i osoby<br />
pozostające poza kontrolą człowieka mają dlań rzeczywistą wartość.<br />
Po drugie, emocje reprezentują świat z punktu widzenia celów i za-<br />
139
Change language