Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

HALINA BORTNOWSKA
Wokół Benedykta
Jest ode mnie starszy, powiedzmy o sześć lat. To oznacza coś
ciekawego: kiedy ja miałam sześć lat, on miał dwanaście – dwa razy
tyle. Jemu świat już się otwierał i za dwa lata miał wstąpić do małego
seminarium (to była taka kościelna szkoła średnia, w której uczyli
się przyszli księża – wylęgarnia, w której dziecinne wyobrażenia
o przyszłym sobie mają się zmienić w dojrzałe decyzje). W tym samym
roku ja miałam przystąpić do pierwszej Komunii.
Potem różnice wieku się zmniejszają. A po siedemdziesiątce sześć
lat różnicy to mniej niż jedna dziesiąta życia. Jednak lata znów stają
się ważne z innego powodu. Nie wiem przecież, co za sześć lat ze
mną będzie. Czy będę już wszystko rozumieć – patrząc z tamtej strony...
Czy też horyzont mi się skurczy, będę wracać do coraz wcześniejszego
dzieciństwa? Kiedy to się stanie i czy w ogóle nastąpi taka
starość – czy raczej śmierć z jasnością, że pora na nią. Skoro tego nie
wiadomo, nie da się liczyć i porównywać ostatnich lat. Byłby to zabieg
wręcz nieprzyzwoity, takie podpatrywanie: na co stać mnie, na
co jego. Osiągamy zrównanie. Teraz wszystko jest z łaski jeszcze
możliwe lub niedostępne.
Ale inaczej rzeczy się mają, gdy chodzi o wspomnienia, o początek
świadomości świata. Jaki świat zastaliśmy, budząc się? Coś z tych
okoliczności przebudzenia utkwiło w nas i nadaje barwę ostatnim
latom. „Kiedy” i „gdzie” sprzężone ze sobą wyznaczają tor startu.
Teraz w Europie „gdzie” pomału staje się o wiele mniej ważne niż
„kiedy”. W latach dwudziestych i trzydziestych dwudziestego wieku
różne światy, na przykład niemiecki i polski, były bardziej osobne
niż teraz. Z drugiej strony „gdzie” to nie tylko kraj, to także rodzaj
miejsca. Z tego punktu widzenia małe miasteczka, to galicyjskie i to
bawarskie, są do siebie bardziej podobne niż do Warszawy. W Warszawie
już w latach trzydziestych zdarzało się żyć prawie jak dziś –
na swoim piątym (dziś dziesiątym) piętrze, po wielkomiejsku, bardzo
w gruncie rzeczy oddzielnie od sąsiadów, z radiem, książkami
i roślinami w doniczkach. Swoją drogą ciekawe, kiedy przyszły papież
Benedykt po raz pierwszy słuchał radia i co się wtedy wydobywało
ze słuchawek czy z głośnika na kredensie?
130