Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIE
drugiej naiwności – jak się wyraża – nie tylko nie możemy odrzucić całej
wielkiej tradycji filozofii, ale też musimy sięgać do współczesnych dokonań
na polu różnych nauk, starając się prowadzić z nimi gruntowny i twórczy
dialog. Uwaga filozofa, jego otwartość na najróżnorodniejsze światy
myśli oraz szacunek dla rozumu stworzonego wsłuchanego także – i nade
wszystko – w „słowo Boże”, oto dwa niezależne, a jednak nierozerwalne
wątki Ricoeurowskiej wizji świata, która uczy – chciałoby się powiedzieć
– także nas dzisiaj, jak podejmować z pokorą zadanie myślenia.
SŁAWOMIR POPŁAWSKI, ur. 1973, absolwent filozofii PAT, publikował
m.in. w „W drodze” i „Tygodniku Powszechnym”.
Więcej na ten temat w
w serwisie media.wp.pl
Tadeusz Zatorski
Paradoksy
sceptycyzmu
Andreas Urs Sommer,
Die Kunst des Zweifelns.
Anleitung zum skeptischen
Denken,
Verlag C.H. Beck, München 2005,
ss. 155
Sceptycyzm nie ma, jak się zdaje, w ostatnich czasach najlepszej prasy.
W gruncie rzeczy chyba nigdy nie miał. Skądinąd nie całkiem bezzasadnie.
Uważa się go niekiedy za symptom dekadencji, schyłku epoki
czy wręcz cywilizacji. Hans Blumenberg, zmarły przed dziesięciu laty
wybitny filozof niemiecki, dowodził w swej głośnej rozprawie o „prawowitości
ery nowożytnej” (Die Legitimität der Neuzeit), że „epoki historyczne
wyczerpują się raczej w zamianie swych pewników i aksjomatów
na zagadki i zmienności niż w ich rozwiązaniu”. A i Leszek Kołakowski
„sceptyczne konsekwencje” empiryzmu postrzegał jako „w istocie
rujnujące naszą kulturę”. Bo też, powiada się, sceptycyzm obezwładnia
ludzką zdolność podejmowania decyzji, odbiera pewność, zanurza w mgle
relatywizmu i chaosu myślowego, podkopuje fundamenty wszelkiego
ładu moralnego i społecznego. W niczym nie zmienia to faktu, że właśnie
myślenie sceptyczne i gotowość do pogodzenia się z tym, iż – jak
wyraził to już w XVIII w. Georg Christoph Lichtenberg – „wszystko
może być inne, niż to sobie wyobrażamy”, legły u podstaw nowożytnej
162