Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

182
ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIE
dzie z wolą bohatera. Po śmierci Rangułta ta bliskość jest jednak jednym
z głównych argumentów porucznika, które stawia sam przed sobą,
chcąc zdecydować, co zrobić z własnym życiem. Między innymi za jej
sprawą postanawia porzucić usypiający bezwład wiejskiego życia i zostać
strażnikiem legendy Rangułta.
W powieści Rylskiego najciekawsza jest jednak nie sama fabuła.
Mistrzowskie pióro autora Warunku najwyraźniej przejawia się w języku,
którego maleńką próbkę próbowałam zademonstrować. Język to
u Rylskiego medium, poprzez które ujawnia się uważne, pełne wrażliwości
i empatii, oryginalne spojrzenie na bohaterów, wydarzenia w powieści,
a nawet krajobraz. Stoi za nim surowe i wymagające przekonanie
autora-narratora o konieczności najpełniejszego, najbliższego wewnętrznej
prawdzie opisu. Nie oznacza to wcale, że trzecioosobowy
narrator Warunku jest wszechwiedzący. Przeciwnie, choć zna losy bohaterów,
nie próbuje powiedzieć, że ich rozumie, tak jak i oni nie do
końca są w stanie zrozumieć siebie oraz okoliczności, które wpływają
na ich życie. Tak samo niepojęta jest u Rylskiego natura – za jej pięknem
czai się bowiem odmienność, a nawet wrogość, których rozumem
ogarnąć nie sposób.
Aneta Piech-Klikowicz
! Czy cudze podróże mogą kształcić? Po lekturze książki Marka
Zagańczyka Droga do Sieny (Fundacja Zeszyty Literackie, Warszawa
2005) można na tak zadane pytanie odpowiedzieć pozytywnie. Oczywiście,
każde spotkanie z książką przypomina podróż, ale ta publikacja,
oprócz tego, że ukazuje nam toskańską dolinę, uczy czytelnika, jak widzieć
krajobraz, jak patrzeć na świat, jak postrzegać więcej, niż tylko to,
co nam przed oczyma staje, jak „cieszyć się różnorodnością świata”.
Dla Zagańczyka „krajobraz jest jak partytura. Dla niewprawnego
oka pozostaje gęstą siecią znaków, czasami pięknych, ale niepokojąco
niemych”. Pisze więc: „Widzieć pejzaż to umieć go śpiewać. Wydobyć
z niego muzykę zaklętą w drzewach, w tafli jeziora, w delikatnej grze
chmur na niebie”. I dalej: „Starałem się zrozumieć mowę kamieni,
oszczędną, przeznaczoną dla tych, co wolą ciszę od krzyku, wyblakły
kolor przedkładając ponad ostrą barwę”. Wyznaje także: „Lubię wędrować
wśród cienistych wzgórz, i wypalonych słońcem dolin, ciesząc się
z ofiarowanych widoków”. I potrafi jak mało kto opisać to, co widzi:
„Brąz gór i niebieska pręga nieba układają się jak kolory na piórach
sójki”.