Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

114
MARCIN CIELECKI
możliwe, żeby siła i władza wyrosłe z miłości dały coś więcej niż ból
i strach? Posłuszeństwo i władza jednych nad drugimi są wyznacznikiem
życia zakonnego. Nie ma powodów, by sądzić, iż życie monastyczne
wolne jest od problemów podobnych do trudności małżeńskich.
Myślę, że istnieje wiele analogii między tymi dwiema formami
życia. Jedną z nich jest władza. Większość reguł zakonnych chrześcijańskiego
Zachodu opartych jest na dziele św. Benedykta. W regule
benedyktyńskiej opat, który przejmuje w klasztorze pełnię władzy,
powinien „pamiętać, że z całą pewnością ze wszystkich swoich rozstrzygnięć
zda sprawę przed Bogiem, który jest najsprawiedliwszym
Sędzią” (3, 11). Komentujący te słowa współczesny benedyktyn
Emmanuel M. Heufelder stwierdza, iż „strach musi ogarnąć człowieka,
gdy mówią mu to raz po raz”.
Te słowa, a przynajmniej ich przesłanie, są także wyrażone w miłości.
Adelajda, służąca, która sama woli o sobie mówić pokojówka,
kochanka Danby’ego z utworu Sen Brunona tak została opisana: „Niemal
fizycznie odczuwała jego samolubność i własną bezbronność,
zwłaszcza podczas długich nocy, po tym, kiedy się kochali, a ona,
nie mogąc zasnąć, zastanawiała się, co to wielkie, spocone, owłosione
ciało robi w jej łóżku. Odkrycie jego słabości, a nawet pospolitości,
sprawiło jednak, że bardziej go kochała”. Mężczyzna to wcielenie
siły, nie ma to jednak zbyt wiele wspólnego z byciem macho,
swoistym „machizmem”. W łóżku kochanek okazuje się jednak
w pewnym momencie słaby. Powoduje to nie tyle rozczarowanie i odrzucenie,
ile w istocie głębszą miłość, potwierdzenie decyzji. To nie
siła i nie władza, ale słabość wzmacnia naszą miłość.
Małżeństwa w utworach Murdoch wypalają się, tracą swój impet,
zamieniając się w klatkę, w której uwięzieni są małżonkowie.
Pisarka jest przekonana, że jeśli zachowa się tajemnicę, osobistą przestrzeń,
to jednocześnie zachowa się swoją indywidualność. „Ja” nie
zostanie wchłonięte przez „ty” czy mu podporządkowane. Dora: „Na
tym polega małżeństwo, że jest się uwięzionym w dążeniach drugiego
człowieka”. Charles Arrowby: „Jednym z koszmarów małżeństwa
jest przekonanie, że mąż i żona powinni mówić sobie wszystko”.
Pozostaje zagadką, dlaczego Murdoch tak negatywnie przedstawiła
małżeństwo. Sama wstąpiła w związek małżeński z Johnem Bay-