Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
W Laponii i fińskich daczach niewątpliwie centrum jest sauna tudzież
ognisko przed sauną. Kiedyś dzieci przychodziły na świat właśnie
w saunie. To miejsce, które budzi w człowieku zaufanie, a także
jakieś poczucie sacrum, co powoduje, że nie porusza się tam drażliwych
tematów. Doświadczałam tego nawet, wchodząc do zwykłej
sauny na przydrożnym kempingu.
W afrykańskich wioskach wyraźną jednostką jest rodzina, a wokół
niej wspólnota plemienna. Tak było, kiedy ja tam podróżowałam.
A centrum zebrań wspólnoty jest baobab albo drzewo orzechowe.
Metropolie afrykańskie są amorficzne, miasta nie mają swego
środka. W miejskich slumsach, w rozbitych przestrzeniach, brak jest
osi, centrum świata.
Wyznaczanie centrum wydaje mi się niezmiernie istotne. Jeżeli
chcemy żyć w sposób ukierunkowany, musimy je wyznaczać. Inaczej
stajemy się zdecentrowani, a zdecentrowane koło najpierw produkuje
nieprzyjemny hałas, a następnie pęka. Ludzie, którzy mają zdecentrowane
życie, też żyją w nieustannym zagrożeniu pęknięcia.
Jeżeli uchodźca z Polski żył w Ohio, ale miał poczucie, że prawdziwym
centrum jest Bydgoszcz, dopóki tęsknił – był zdecentrowany.
Innym sposobem jest szukanie swego centrum tam, gdzie się trafi.
Źle jest tęsknić?
Źle jest tęsknić bezpłodnie, na przykład za przeszłością. Też mogłabym
pozwolić sobie na luksus tęsknienia do Warszawy mojego dzieciństwa,
ale jej już nie ma. Przez wiele lat po wojnie mieszkałam przy
tej samej ulicy co w dzieciństwie, ale to już nie ta ulica. Inny jest jej
kształt, ruch, inna szerokość. Cudem ocalało dzikie wino, które pamiętam
z dzieciństwa...
Tekst jest fragmentem przygotowywanej książki – rozmów z Haliną Bortnowską.
HALINA BORTNOWSKA, publicystka, działaczka społeczna, animator
grupy „Wirydarz” przeciw antysemityzmowi i ksenofobii (http://
wirydarz.org), a także warsztatów dziennikarskich Stowarzyszenia Młodych
Dziennikarzy POLIS. Wydała: Już – jeszcze nie. Całoroczne rekolekcje
z Ludźmi Adwentu (2005).
81