Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

ZDARZENIA – KSIĄŻKI – LUDZIE
! Po długim okresie milczenia Urszula Kozioł obdarza nas nowym
zbiorem wierszy – Supliki (WL, Kraków 2005). Jak można się domyślać,
książka zawiera „pisemne prośby”. Podmiot liryczny śle je do Sensu,
uskarżając się na pozbawianie go znaczenia i spychanie w niebyt, co
nie dość, że jest bardzo bolesne, jest przecież także „niedorzeczne” („dlaczego
umieramy, na Boga/ cóż to za niedorzeczność”). Tymczasem warto
zauważyć, że to język wywodzi nas w pole, gdyż umieranie jest jak
najbardziej „do-rzeczne”, albowiem zbliża nas do rzeczy, w którą powoli
się obracamy. W procesie oddalania się od środka życia nasz język
również zaczyna od nas odchodzić (zresztą stosunki między nami a językiem
zawsze były napięte, pełne silnych uczuć od miłości po gniew).
A więc język nas porzuca, kluczy, mówi sam za siebie i wreszcie eliminuje
spośród żywych, milknie. Chociaż nasz głos jeszcze brzmi, chociaż
wybrzmiewa nasze i nie nasze sensy (Traktat o głosie), to widać coraz
wyraźniej, że wespół z językiem nas opuszcza. Podmiot liryczny na takie
dictum intuicyjnie zaczyna szukać odpowiedzi, zakamuflowanego
sensu w snach. Zresztą zwraca się w stronę snu także z innego powodu:
skoro jest wypychany z realnego życia, przenosi swoją aktywność w sen;
ale dzieje się to jakby poza jego wolą, siłą rzeczy (!). Poza wyrazistym
poetyckim widzeniem i świadomymi zamiarami podmiot liryczny usiłuje
rymami (wiersze Supliki, Scherzo) i zaśpiewami („wyjrzyj Hanno spójrz
na gościniec”, „wyjrzyj Hanno spojrzyj na niebo”) ukołysać swoją czujność
do snu (tego wiecznego również) – realna rzeczywistość jest dlań
zbyt okrutna. Rozbudowana i spowolniona fraza poetyckiej prozy zamieszczonej
w zbiorze obok wierszy również wydaje się temu służyć – pragnie
ona osłabić ból i znaleźć dystans wobec ostrej poetyckiej świadomości.
Owszem, podmiot liryczny jeszcze się buntuje, jeszcze go nosi od
Renu po Arpino, od Bałtyku po Lizbonę; niecierpliwie, kompulsywnie
wpada w rytm ronda (Wtedy, Bezsenność, Lizbona II), goni sam siebie,
sam siebie chce tutaj zatrzymać, jeszcze dławi go rozpacz i z ciszy tej
rozpaczy wykrzykuje swoje Wyrywki, ale w końcu, rozumiejąc daremność
żalów, zaczyna się uczyć nieistnienia. Robi to między innymi poprzez
śnienie, poprzez rezygnację z jawy. Śnienie jednakże jest dlań
przede wszystkim procesem łączenia się ze swoim cieniem, jest rozgrywaniem
przez emocje dramatu, w którym poetka pokazuje scalanie osobowości,
jej dorastanie do śmierci, powolne wysupływanie się w nieskończoność...
Myślę, że kiedyś, kiedy staniemy się nieskończenie przejrzyści, będziemy
podmuchem wiatru, wodą w strumyku, zapachem firletek na
łące... Będziemy najczystszą poezją, która obywa się bez ludzkiego gło-
179