Nr 614-615, lipiec-sierpień 2006 - Znak

MICHAŁ BARDEL
nionego miasta (w II wieku liczba mieszkańców miasta, uwzględniwszy
niewolników i garnizon wojskowy, oscylowała wokół 1,5 miliona
26 ), z pewnością sposobem na życie wielu grup zawodowych,
takich jak kupcy, żołnierze czy kurierzy, rozrywką bogatych obywateli
połączoną z serią odwiedzin w posiadłościach swoich przyjaciół,
klientów czy krewnych. Może także sposobem ucieczki od monotonii
codziennych spraw, może ucieczki, jak pisał Lukrecjusz, od samego
siebie 27 , nieustannym poszukiwaniem zmiany. Zdaniem Seneki,
podróżowanie po świecie podobne jest do wiercenia się w łóżku
w poszukiwaniu coraz to wygodniejszej pozycji, a jest to – jak złośliwie
zauważa –
objaw właściwy człowiekowi choremu, który niczego długo nie może wytrzymać
i w ciągłych zmianach szuka lekarstwa i ulgi. Z tej też przyczyny udają się
ludzie w dalekie i nieznane podróże (…). „Więc teraz jedziemy do Kampanii!”.
Ale wnet mają dość dobrodziejstw cywilizacji, więc: „A teraz pójdziemy zwiedzić
dziki kraj Bruttium i lasy Lukanii!”. Ale i na pustkowiach odczuwają potrzebę
jakiegoś przyjemniejszego widoku, więc (…) „Teraz udamy się do Tarentu,
tam jest słynny port, tam zimą powietrze łagodne, tam kraj obfitujący dostatecznie
w bogactwa, że mógłby wyżywić rzesze swych dawnych mieszkańców!...”.
„Dosyć tego, wracamy do Rzymu! Już długo nasze uszy nie słyszą oklasków
i wrzawy, już miło będzie nasycić oczy widokiem krwi ludzkiej!”. I tak wybierają
się w jedną, to drugą podróż, i jedno widowisko zmieniają na drugie 28 .
MICHAŁ BARDEL, ur. 1976, dr filozofii, wykładowca w Wyższej Szkole
Europejskiej w Krakowie i Collegium Civitas w Warszawie, p. o. redaktora
naczelnego „Znaku”.
26
Por. obliczenia Jerome’a Corcopina w Daily Life in Ancient Rome, transl. by E.O.Lorimer,
London 1991, s. 31.
27
„W ten sposób każdy zawsze ucieka przed sobą”, Lukrecjusz, III 1066 Br.
28
Seneka, O pokoju ducha, II.
92