Glossarium mediae et infimae latinitatis Conditum a Carolo du ...
Glossarium mediae et infimae latinitatis Conditum a Carolo du ...
Glossarium mediae et infimae latinitatis Conditum a Carolo du ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
122 D1SSERTATIO<br />
tinis confecimus opere. Quse igitur omnibus vel pluribus<br />
conveniunt, aut imperatorum efflgies, vestes nempe <strong>et</strong><br />
adjuncta dignitatnm insignia ac symbola spectant ; aut<br />
inscriptiones ab iis quse in superioris sevi occurrunt nummis<br />
diversas ; vel denique nummorum ipsorum novas <strong>et</strong> antiquis<br />
incognitas appellationes : quibus quidem observationibus<br />
qusedam adjungenda <strong>du</strong>ximus, quse in nummis iisdem prolixiori<br />
indigent commentario, turn <strong>et</strong>iam de spuriis ac a<strong>du</strong>lterinis,<br />
atque adeo de iis quos Contorniatos vocant. Ita<br />
quadripartitum opus adornan<strong>du</strong>m nobis incumbit.<br />
II.<br />
NUMMI CONSULAEES.<br />
Atque ut ab augustorum figuris initium <strong>du</strong>cat instituta<br />
disputatio, ex nummis imperatoriis quidam consulares appellantur<br />
; in quibus scilic<strong>et</strong> imperatores aut caesares consulari<br />
habitu efflnguntur,iisquibus consulatum gessere annis cusi:<br />
nam unicam consulatus dignitatem tanquam imperatoriae<br />
majestatis Trpoae^v, ut loquitur Libanius ', semper ambierunt<br />
augusti. Varie autem effictos cernimus : inter<strong>du</strong>m enim<br />
expressa thorace vultus imagine, ut verbis utar Pollionis, cum<br />
stola consulari , sceptro aquiligero in dextra , <strong>et</strong> corona<br />
radiata qua caput cingitur, ut sunt nummi Aurelii Probi<br />
apud Tristanum 2 , Constantii Chlori, cui pro lemmate, VIRTUS<br />
AUGG. <strong>et</strong> Constantini M., qui in cipo preefert, VOT. xx cususque<br />
est anno decimo vel decimo quinto Imperii : nam hisce<br />
annis consul fuit Constantinus. Ejusmodi <strong>et</strong>iam est nummus<br />
Crispi nobilissimi Ca3saris laurea praecincti , cum stola<br />
perinde consulari, <strong>et</strong> sceptro aquiligero, nulla anni consulatus<br />
nota. Ter autem consul fuit Crispus 3 ; ac primo cum<br />
Licinio V., rursum cum Constantino II, denique cum Constantino<br />
III. Iis <strong>et</strong>iam forsan accensendi aliquot ex Licinianis,<br />
tam<strong>et</strong>si sceptrum non praeferant. Simili denique figura<br />
exhibentur in nummis, non lusca quidem, sed plena facie,<br />
protomae Tiberii Constantini, <strong>et</strong> Mauricii Tiberii, dextra<br />
volumen, laeva sceptrum aquiligerum, Phocse yero loco,<br />
sceptri crucem* ; Philippici denique loco voluminis globum<br />
crucigerum tenentium 5 . Nam, <strong>et</strong>si post Justinianum in<br />
Fastis consules non describantur, certum est tamen longe<br />
postea hanc dignitatem obtinuisse, uti mox dicturi sumus,<br />
<strong>et</strong> ad consularem dignitatem referendos videri nummos inferioris<br />
a<strong>et</strong>atis augustorum , in quibus consulari habitu<br />
exhibentur.<br />
III.<br />
PAEIA CONSULUM EXPEESSA IN NUMMIS.<br />
Inter<strong>du</strong>m par consulum lid TOO py^a-ros, ut est apud Themistium<br />
6 , seu pro tribunal! sedentium, effictum conspicitur.<br />
Ita in nummo Constantis imperatoris sereo, majoris formae,<br />
sed<strong>et</strong> ipse Constans celsior, caput nimbo vel lumine 7 circumdatus,<br />
cum binis consulibus, in tribunal!, in cujus basi<br />
legitur haec inscriptio, VOT. y., quae arguit Felicianum <strong>et</strong><br />
Titianum in eo exprimi, qui consulatum gerebant, cum<br />
Constantinus M.excessit25julii, quo pro ConstanteAugusto 8<br />
vota quinquennaliorum soluta sunt : aut forte Ursum <strong>et</strong><br />
Polemium, qui sequenti. Consules <strong>et</strong>iam Constantinum <strong>et</strong><br />
Constantem repraesentat nummus alter 9 aureus, majoris<br />
perinde formae, pro tribunal! sedentes, caputque nimbo exornatos,<br />
quibus adstant figurse <strong>du</strong>ae stolatae, laureos ramos<br />
porrigentes , cum Christi mpnogrammate inter utriusque<br />
Augusti capita, <strong>et</strong> hac inscriptione, GLORIA REIPUBLIG.E ;<br />
nam ter simul consulatum gessere, annis silic<strong>et</strong> 339-342-346.<br />
Maxime vero inter consulares insignis est nummus aureus<br />
Theodosii I0 junioris, in quo Theodosius ipse in sella sed<strong>et</strong><br />
cum Placidio Valentiniano. Uterque autem habitu consulari<br />
dextra volumen, sinistra glpbum crucigerum ten<strong>et</strong>, ubi<br />
Valentinianus ut puer efflngitur, adeo ut ad primum, quo<br />
Csesaris , vel potius ad secun<strong>du</strong>m ejus consulatum, quo<br />
Augusti nomen gessit, ut qui cum globo crucigero effingatur,<br />
imperil symbolo, referri debeat, cum a<strong>et</strong>atis annum sextum<br />
vel septimumvix turn attigiss<strong>et</strong>. Eorumdem <strong>et</strong>iam Theodosii<br />
1. In Consulat. Juliani. — 2. Tom. 3, p. 289. — 3. * Crispus <strong>et</strong> Licinius, an. 318 ;<br />
Crispus <strong>et</strong> Constantinus II, an. 321 ; Crispus el Constantinus III, an. 324. —<br />
9. * Nummus regius. Vide Ban<strong>du</strong>r. Numism. iu Constante, torn. 1, pag. 349. —<br />
10. * Consule Ban<strong>du</strong>r. ibid. pag. 558.<br />
<strong>et</strong> Valentiniani consulum imagines, in altero ipsius Theodosii,<br />
qui hunc excipit, ni fallor, habentur. Imperatorum<br />
denique paria exhibent perinde nummi Valentiniani senioris',<br />
Valentis, Gratiani, Valentiniani junioris, Theodosii, Maximi<br />
Tyranni, <strong>et</strong> Victoria, non ut consulum, sed ut imperatoriae<br />
dignitatis consortium <strong>et</strong> collegarum ; quod <strong>et</strong> indicat globus<br />
quern iis in nummis uterque expressus augustus dextra ten<strong>et</strong>.<br />
Nam nee Maximus, nee Victor nlius consulatum una gessere,<br />
quorum alter ut puer in nummo effingitur.<br />
IV.<br />
HABITUS CONSULAEIS.<br />
Ex habitu igitur consulari nummos imperatorum consulares<br />
esse deprehendimus. Non de v<strong>et</strong>erum reipublicse<br />
romanae, sed de citeriqris aevi consulum ornatu ac veste hie<br />
sermo est, quorum insignia a priorum consulum insignibus<br />
si non diversa, saltern non prorsus eadem fuisse, in confesso<br />
essedeb<strong>et</strong>. Notum ex scriptoribus priscorum consulum vestes<br />
fuisse togas pictas <strong>et</strong> palmatas, ac trabeas, quod pluribus<br />
docuere pridem criticorum fllii, tam<strong>et</strong>si utrumne a seinvicem<br />
diversae fuerint, non plane den'niunt. Certum pariter istius<br />
nomenclaturae in<strong>du</strong>menta <strong>et</strong>iam consulibus sub constantinopolitanis<br />
imperatpribus adscribi. Sed cum v<strong>et</strong>erum consulum<br />
imagines, sive in statuis , sive in numismatibus<br />
dignitatis istius insignium formam materiamque non ita<br />
prodant, ut res extra omnem controversiam habeatur, incertum<br />
man<strong>et</strong> an eadem fuerint quae numismata ac diptycha<br />
consularia repraesentant. In iis quippe, maxime in diptychis,<br />
ubi habitus consularis universus plene conspicitur 2 , Consules<br />
tunicis palmatis <strong>et</strong> togis pictis in<strong>du</strong>ti apparent, cui superfunditur<br />
fascia latior collum ambiens, cujus pars dextra<br />
strictior, a dextro humero recta circa pectus ultra genua<br />
descendit, ipsumque humerum acbrachium dextrum circumvolyens,<br />
sinistrum humerum amplectitur, explicans sese,<br />
latiorque sensim effecta, ac circa dorsum delapsa, rursum a<br />
dextro latere per umbilicum transyersum agitur, <strong>et</strong> infimam<br />
sinistri brachii partem, qua manui illudconjungitur,involvit,<br />
reliqua fasciae parte r<strong>et</strong>ro pen<strong>du</strong>la. Ita quidem in Diptychis<br />
Leodiensi <strong>et</strong> Bituricensi ab Alexandro Wilthemio descriptis,<br />
quae in Compendiensi apud Sirmon<strong>du</strong>m ad Sidonium, <strong>et</strong> in<br />
numismatibus decussata tantum ad pectus cernitur, forte<br />
quod reliqua <strong>et</strong> inferior corporis pars in iisdesit. Sed praestat<br />
hoc loco diptychon 3 aliud consulare eburneum(tam<strong>et</strong>si cujus<br />
consulis sit minime const<strong>et</strong>, cum nulla in eo habeatur<br />
inscriptio) exgazophylacio regio describere, ea qua est forma<br />
ac magnitudine ; turn ut habitus consularis omnino percipiatur,<br />
turn quod quaedam contineat, quae in aliis diptychis<br />
non occurrunt. Nam consuli utrimque adstant figurse muliebres<br />
habitu satis insolenti.praesertim quoad ornatum capitis,<br />
quarum quse ad dextram est hastam vel bacillum ten<strong>et</strong>,<br />
altera clypeo laeva innititur, seu ilia Minerva vel Pallas sit,<br />
seu alia quaeyis dea, cum hisce figuris virtutes designari pro<br />
certo sit, ut in Julianae imagine, de qua mox agemus, <strong>et</strong> ut<br />
ejusce aevi pictores ac sculptores solebant, quod prasterea<br />
satis decent figurse aliquot ejusmodi in Notitia Imperii<br />
Orientalis * descriptae. Consul vero ipse dextram, qua<br />
mappam seu volumen ten<strong>et</strong>, non erigit, sed in gremio demissam<br />
hab<strong>et</strong>.<br />
Y.<br />
CLAVUS.<br />
Fasciam istam v<strong>et</strong>erum esse latum clavum quidam censent,<br />
qui apud Sosipatrum 5 impurpurata vestis, id est l^opcpupo?<br />
eueric xa\ '
Change language