Glossarium mediae et infimae latinitatis Conditum a Carolo du ...
Glossarium mediae et infimae latinitatis Conditum a Carolo du ...
Glossarium mediae et infimae latinitatis Conditum a Carolo du ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
130 DISSERTATIO<br />
que dignitatis non potuit esse annus tertius ; sed debuit esse<br />
decimus septimus. Mortuo Heraclio aug. Heraclius alter, qui<br />
<strong>et</strong> Constantinus nuncupatus est, vulgoque Constans yocatur<br />
a scriptoribus, ejusdem Heraclii, ex filio Heraclio juniore<br />
Novo Constantino nepos , imperatprium titulum adeptus<br />
mensejunio indict. 14 post patrisobitum sequenti indictione<br />
consularera dignitatem iniit. Exstat' enim epistola Theodori<br />
PP. ad Babolenum Bpbiensem abbatem, « data quarto nonas<br />
« maii, imperii domini piissimi augusti Constantini anno<br />
« secundo , consulatus primo , indictione prima. » Unde<br />
colligitur, consulatum iniisse 1 januarii anno imperii 2 quod<br />
mense junio 15 indictionis inierat, cum tertius mense junio<br />
inciper<strong>et</strong> indictione eadem prima. (Syno<strong>du</strong>s deinde sexta<br />
cecumenica inita dicitur Constantinopoli, « Constantino<br />
« (Pogonato) imperatore, an. 27, <strong>et</strong> post consulatum ejus an.<br />
« 13, Heraclio vero atque Tiberioejus fratribus an. 22, indict.<br />
« 3, » Christi scilic<strong>et</strong> 680; unde colligitur, patre superstite<br />
dictum imperatorem,acujus morte illius consulatus putatur.<br />
— CANGIUS IN ADDIT.) Exinde Acta lib. a daem. virg. an. 713<br />
apudBaronium 2 , consulatus Anastasii, seu Artemii imperatoris,<br />
mentionem agunt: quorum initium ita concipitur :<br />
« Imperante domino nostro piissimp perp<strong>et</strong>uo augusto Anas-<br />
« tasio magno imperatore, anno primo, <strong>et</strong> post consulatum<br />
« ejusdem serenitatis anno primo, <strong>et</strong>c.» Concilium Romanum<br />
sub Gregorio II PP. an. 721, celebratum dicitur 3 , in ejus<br />
praefatione, « imperante domino piissimo augusto Leone, a<br />
« Deo coronato, magno <strong>et</strong> pacifico imperatore, anno VI, post<br />
« consulatum vero ejus anno XVI, sed <strong>et</strong> Constantino Novo<br />
« imperatore ejus fllio an. II mense aprili, indictione IV. »<br />
Ubi in<strong>du</strong>bie delenda litera numeralis X, tam<strong>et</strong>si in subscriptione<br />
rursum reperiatur. Copronymus mortuo Leone parente<br />
anno 741 junii 18 consularem titulum pariter sibi adscripsit,<br />
quod prae ca<strong>et</strong>eris testatur inscriptio Romanae synodi actse<br />
sub Zacharia PP. anno 744 mensis octobris 25 indict. 14 :<br />
« Imperante domino piissimo augusto Constantino impera-<br />
« tore, anno 26 post consulatum ejus anno quinto 4 . » Ubi<br />
annus imperii numeratur ab anno quo imperator a patre<br />
dictus est; consulatus vero ab eo quo in soli<strong>du</strong>m augustus<br />
est factus eo exstincto. Sed consulatus Copronymi notam<br />
abesse ab aliis codicibus manuscriptis obseryat Baronius.<br />
Certe in epistolis ejusdem Zacharise pontificis consulatus<br />
annus non adscribitur, sed tantum imperii initi ab prima<br />
inauguratione, <strong>et</strong> a patris obitu, hac formula : « Imperante<br />
« domino piissimo augusto, a Deo coronato, magno impera-<br />
« tore, anno 32 imperii ejus anno 11, indictione 5. » Ita<br />
Artabas<strong>du</strong>s arrepta post soceri Leonis mortem suprema<br />
dignitate consul <strong>et</strong>iam dictus est, quod doc<strong>et</strong> inscriptio a<br />
nobis relata in filii Nicephori Elogio s . Leonem vero ipsuni<br />
consularem dignitatem inisse evincunt ejus nummi, in<br />
quibus cum lorp <strong>et</strong> mappa, ejusdem dignitatis insignibus,<br />
effictus conspicitur 6 : cum aliquot alii qui eum excepere<br />
augusti, non cum mappa, sed cum loro tantum effingantur ;<br />
ita tamen ut incertum maneat an revera consulis titulum<br />
sibi reservarint. (Denique in concilio Nicaeno II illud initum<br />
dicitur : « Kcovaravfcvou xa\ Etp^vrj? TYJ; auroG (lyj-rpbc STOVI; 6y86ou<br />
« TTJ? auTwv Cnta-r<strong>et</strong>a?. » Ubi observan<strong>du</strong>m <strong>et</strong>iam per Irenes<br />
STOXTECOCV imperii annum indigitari.— CANGIUS IN ADDIT.) Haec<br />
necessario de consulari dignitate hoc loco inserenda <strong>du</strong>ximus,<br />
ut cur consularia insignia sibi adrogarint in nummis<br />
suis sequioris aevi augusti, planum fier<strong>et</strong>.<br />
XXIV (XVI).<br />
C^SAREA INSIGNIA.<br />
Qusequidem hactenus dicta sunt, augustorumaut ca3sarum<br />
qui consulari dignitate florebant, vestes ac in<strong>du</strong>menta spectant.<br />
At cum alia caesareae atque imperatoriae <strong>et</strong>iam majestatis<br />
in aevi sequioris nummis occurrant insignia, quae vix aut<br />
raro habentur in eorum numismatibus qui Constantinum<br />
praecesserunt, de iis quaedam perinde videntur praemittenda.<br />
Ut autem a caesarum diadematibus initium <strong>du</strong>catur, ex quo<br />
a Trojano, adscito ad imperium Hadriano, « divisa nomina<br />
« Ceesarum atque Augusti, in<strong>du</strong>ctumque in rempublicam,<br />
« uti<strong>du</strong>o seu plures summaepotentiae,dissimiles, cognomento<br />
« ac potestate dispari essent, ut ait Aurelius Victor 7 , ii non<br />
« modo imperatorii muricis fulgore flagrarunt, » ut verbis<br />
utar Ammiani 8 , sed <strong>et</strong> laurea <strong>et</strong> diadematedonati sunt, quod<br />
1. Ughell. torn. 4, Hal. sacr. p. 1331 ; Margarinus, in Bullario Casin. p. 2. —<br />
2. Baron, an. 713, n. 6. — 3. Othlonus, lib. 2, de Vita S. Bonif. c. 5. — 4. Baron,<br />
an. 745, n. 23; Bullar. Casinense, torn. 2, p. 8. — 5. In Stemtnat. Byzant. —<br />
6. Vide Gloss, in Consulatus. — 7. Victor Schotti. — 8. Lib. 15, p. 49 ; Olyrapiod.<br />
p. 197.<br />
ex eprum nummis colligitur, ubi inter<strong>du</strong>m nuda fascia aut<br />
tsenia caput cinguntur, ut Constantinus junior in eo qui<br />
inscriptionem praefert , PRINCIPI JUVENTUTIS : inter<strong>du</strong>m<br />
corona radiata, ut Constantius Chlorus in compluribus, pra<strong>et</strong>erea<br />
Licinius junior in altero, cui inscriptum , VIETUS<br />
EXERCIT. ; <strong>et</strong> Constantius Constantini M. nlius in aureo,<br />
cujus aversa pars typo car<strong>et</strong>. Denique Juliani caesaris caput,<br />
eodem quo is postmo<strong>du</strong>m imperator usus est diademate<br />
<strong>du</strong>plici scilic<strong>et</strong>, margaritarum linea, cum lapillo ad frontem<br />
grandiori, exornatum exhib<strong>et</strong> ejusdem votorum quinquennaliorum<br />
nummus. Ex quibus prorsus evanescit viri<br />
doctissimi conjectura ', qui caesares diademate usos negat,<br />
quod contra evincit <strong>et</strong>iam Constantini Magni nummus ab<br />
ipsom<strong>et</strong>, Tristano, <strong>et</strong> Gr<strong>et</strong>zero descriptus, in quo Crispus <strong>et</strong><br />
Constantinus junior fllii cum gemmato diademate efflnguntur<br />
2 . Et sane diadema caesaribus tribuere Zonaram, Theophanem,<br />
Manassem, Glycam, <strong>et</strong> alios, a nobis 3 baud ita<br />
pridem est observatum ad Joinvillam, ubi plura de imperatorum<br />
ac regum coronis congessimus : quod firmat pra<strong>et</strong>erea<br />
Eusebius*. Nam quod ex scriptoribus aliis diadema soli<br />
augusto fastigio yindicatur, id verum omnino: cum in augustis<br />
imperatoriae, in caesaribus caesareae dignitatis symbolum<br />
haber<strong>et</strong>ur.<br />
XXV (XVII).<br />
CAMELAUCIUM.<br />
Varias deinde diadema turn species in imperatorum Constantinppolitanorum<br />
mon<strong>et</strong>is, priscis baud cognitas, intueri<br />
lic<strong>et</strong>; in quibus prae ca<strong>et</strong>eris illud conspicuum est quo Constantini<br />
<strong>et</strong> successorum capita teguntur. Calyptrse enim<br />
speciem praefert, qua totum caput ambitur, vel cassidis,<br />
apice, quern toucpav yocabant, decoratae : quam quidem ab<br />
ipso Constantino adinventam auctor est Polemaeus Silvius<br />
in Laterculo : « Constantinus, inquit, senior, qui Christians<br />
« religionisministros privilegiis communivit, diadema capiti<br />
« suo, propter refluentes de fronte propria capillos (pro qua<br />
« re sappnis ejusdem cognominis ordinata confectio est) quo<br />
« constringerentur, invenit, cujus more hodie custoditur. »<br />
A Constantino igitur in<strong>du</strong>ctus istius diadematis usus ad<br />
posteros promanavit, non tamen ut gestatum est a Constantino,<br />
sed aliquanto diversi : quod ex illius numismatibus<br />
lic<strong>et</strong> advertere, ac <strong>du</strong>obus potissimum, priore, cujus aversae<br />
parti inscriptum, SOLI INVICTO GOMITI ; <strong>et</strong> altero in quo pro<br />
lemmate est, VICTORIA L^ET^E PRINCIPUM. Pra<strong>et</strong>erquam enim,<br />
quod more cassi<strong>du</strong>m, sub mento Constantinianum istud<br />
diadema alligatur, qui immin<strong>et</strong> apex diversus est ab eo qui<br />
postmo<strong>du</strong>m eidem calyptrae superponitur in successorum<br />
imperatorum nummis, <strong>et</strong> qua ex iis primus Constans Constantini<br />
M. filius conspicuus effictus in eo numismate votivo,<br />
quod in clypeo scriptum exhib<strong>et</strong>, vox. xxx. MULT. XL.<br />
cujusmodi quisubsecuti sunt augustos usos passim testantur<br />
eorum nummi. Sed cum de hocce diademate ca<strong>et</strong>erisque fere<br />
sevi sequioris augustorum coronis loco jam indicate copiose<br />
disseruerimus, his omissis juvat tantum monere posteriores<br />
augustos diademata sua fere semper cruce decorasse, cujus<br />
mods primus, ex nummis, auctor colligitur Justinus, quern<br />
secuti sunt Tiberius,'Mauricius, Phocas, <strong>et</strong> ca<strong>et</strong>eri quorum<br />
crucigeros omnes pridem collegerunt Lipsius <strong>et</strong> Gr<strong>et</strong>zerus 5 .<br />
XXVI (XVIII).<br />
GLOBUS CRUCIGER.<br />
Sed <strong>et</strong> Globos cruce perinde insignitps gestant in iisdem<br />
imperatores christiani, quos prioris aevi augusti nudos deferebant,<br />
quibus se dominos prbis indicarent. « Pilam, inquit<br />
« Isidorus 6 , in signo constituisse fertur Augustus, propter<br />
« nationes sibi in cuncto orbe subjectas, ut magis figuram<br />
« orbis ostender<strong>et</strong>. » Idipsum prs<strong>et</strong>erea in nummis praestitit,<br />
in quibus orbem sive globum describi curavit: ex quo usus<br />
deinceps invaluit, ut aliquot ex iis qui subsecuti sunt imperatores<br />
in suis pariter mon<strong>et</strong>is effingi se pariter yoluerint<br />
cum globo in dextra, quo, ut diximus, universi orbis imperium<br />
adeptos se denotarent: hoc enim symbolo ter<strong>et</strong>em terras<br />
figuram semper a<strong>du</strong>mbrarunt. Hinc Martianus Capella'<br />
1. Spanheim. dissert. 8, p. 682. — 2. * In rauseo Mediceo Florentine Constantini<br />
M. protome marmorea conspicitur diademate geramato exornata. Bottarius. —<br />
3. Dissert. 24. — 4. L. l.de Vita Constant, c. 18. — 5. In Hbr. de Cruce. —<br />
6. L. 18, c. 3. — 7. L. 1.
Change language