Le trait "De unitate formae" de Gilles de Lessines ... - Boston College
Le trait "De unitate formae" de Gilles de Lessines ... - Boston College
Le trait "De unitate formae" de Gilles de Lessines ... - Boston College
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
74 Chapitre Quatrième<br />
définitivement compromis". Avec Roland <strong>de</strong> Crémone, Robert Fitzacker,<br />
Hugues <strong>de</strong> Saint-Cher, Pierre <strong>de</strong> Tarentaise, il fut du nombre <strong>de</strong> ces domi-<br />
nicains vieux style, (jui accueillirent avec défiance les innovations du<br />
thomisme; et sa situation influente dans le mon<strong>de</strong> académique mettait entre<br />
ses mains <strong>de</strong>s armes qui <strong>de</strong>vaient faire réfléchir les récalcitrants.<br />
Sous l'empire <strong>de</strong> ces dispositions hostiles, Robert Kilwardby lit cen-<br />
surer le 18 mars 1277, par une assemblée plénière* <strong>de</strong>s maîtres <strong>de</strong> l'uni-<br />
versité d'Oxford, une série <strong>de</strong> trente thèses grammaticales, logiques et<br />
physi(iaes, dont plusieurs .sont la condamnation <strong>de</strong>s théories thomistes <strong>de</strong><br />
l'unité (les formes, et <strong>de</strong> la passivité <strong>de</strong> la matière première dans les corps*.<br />
Quelles raisons décidèrent l'archevêque <strong>de</strong> Cantorbéry à frapper ce<br />
grand coup, contre une gloire <strong>de</strong> son ordre, au même moment où, <strong>de</strong><br />
' E<br />
h r 1 c , o/). cit., (Archiv. etc. V, 611). — Voici la liste <strong>de</strong> ses ouvrages d'après le<br />
catalogue <strong>de</strong> Stams et d'après Pignon : « Scripsit super Porphvrium et predicamenta,<br />
peryermenias, sex principia, divisionum, topica Boetii, super libr. priorum et posteriorum<br />
topicorum Aristotelis, super librum elenchorum, super Prise ianum minorem. Item librum<br />
<strong>de</strong> natura relatlonls. Item sophisticam grammaticalem et sophisticam logicalem. Item<br />
librum <strong>de</strong> ortu scientiarum. <strong>De</strong> rébus predicamentalibus, <strong>de</strong> <strong>unitate</strong> lormarum, super<br />
librum physicorum, super metheorum, super <strong>de</strong> anima, super <strong>de</strong> celo et mundo, <strong>de</strong> gene-<br />
ratione et corniptione, super metaphysicorum et omncs alios libres naturales. Item super<br />
omnes libres sentcntiarum. » Déni fie, Qiielleit, etc., (Archiv etc., t. II, p. 236). D'après ce<br />
témoignage précieux, il serait donc l'auteur d'un <strong>trait</strong>é <strong>de</strong> <strong>unitate</strong> formarum. <strong>Le</strong> dépouille-<br />
ment <strong>de</strong>s catalogues <strong>de</strong> manuscrits ne nous a pas mis sur la trace <strong>de</strong> ce document <strong>de</strong><br />
premier ordre. <strong>Le</strong>s catalogues anglais, et notamment les catalogues d'Oxford contienn«'nt<br />
<strong>de</strong> nombreux manuscrits <strong>de</strong> diverses autres œuvres <strong>de</strong> Kilwardby. Hauréau a publié <strong>de</strong>s<br />
ex<strong>trait</strong>s du <strong>de</strong> ortu scientiarum (Notices et extr. <strong>de</strong> quelques manuscrits lat. <strong>de</strong> la bibl.<br />
nation., t. V, p. 116-118).<br />
' «<strong>de</strong> consensu omnium magistrorum oxoniensium tam non regentium quam regentium. »<br />
Chart, 1. 1, p. 558.<br />
' * In naturalibus : 2. Item quod forma corrumpitur in pure nichil. — 3. Item quod<br />
nulla potentia activa est in materia. — 4. Item quod privatio est pure nichil, et quod est<br />
in corporibus supra celestibus et hiis inferioribus. — 5. Item quod est conversiva generatio<br />
animalium sicut elementorum. — 6. Item quod vegetativa, sensitiva et intellectiva sunt<br />
simul in embrione tempore. — 7. Item quod intellectiva introducta corrumpitur sensitiva<br />
et vegetativa. — 8. Item quod substantia prima non est composita nec simplex. — 12Jtea»-<br />
quod vegetativa, sensitiva et intellectiva sint una forma simplex. — 13. Item quod corpus<br />
vivum et mortuum est equivoce corpus, et corpus mortuum secundum quod corpus mortuum<br />
sit corpus secundum quid. — 16. Item quod intellectiva unitur materie prime ita<br />
quod corrumpitur illud quod precessit usque ad materiara primam. » Cliart., t. I, p. 559.