“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

“We moeten niet voortdurend over alles onderhandelen. We moeten niet continu rekening
houden met allerlei persoonlijke gevoeligheden. Er moeten gewoon bindende
richtlijnen en regels zijn, waar iedere medewerker zich volledig aan houdt. Regels zijn
nuttig: ze regelen de verhoudingen, zorgen voor duidelijkheid en consequent gedrag,
ontlasten de medewerkers en vereisen van leidinggevenden weer dat ze leiding geven.
Een organisatie met regels en plichten heeft het grote voordeel dat de medewerkers zich
weer kunnen toeleggen op hetgeen waarvoor ze (ooit) zijn aangenomen: hun werk.” 15
3.
Regels zijn nuttig. Daar moeten we niet kinderachtig over doen.
Aldus de ‘Mair-waarschuwing’.
De verleiding van regels
Op regels kun je veel soorten kritiek hebben. Is het bijvoorbeeld
echt nodig dat de maximale snelheid op de snelweg 120 kilometer
per uur is? Waarom mogen niet alle winkels gewoon op zondag
open zijn? Waarom mag je wel een relatiegeschenk van 49 euro
aannemen en niet van 51 euro? De kritiek is dan gericht op de inhoud
van de regel. In deze paragraaf wil ik mij echter richten op
het karakter van regels – op eigenschappen van regels die voor alle
regels in meerdere of mindere mate gelden, ongeacht hun inhoud.
In meer algemene zin geldt dan dat:
• regels noodzakelijkerwijs algemeen geformuleerd zijn en dus
weinig variatieruimte bieden, wat kan leiden tot star en rigide
optreden;
• er altijd meer situaties zijn dan regels, wat betekent dat het niet
mogelijk is om via regels voor alle gevallen te bepalen wat gepast
is;
• regels elkaar kunnen tegenspreken, wat betekent dat er bijvoorbeeld
tweede-orderegels nodig zijn die aangeven welke regel in
een conflicterende situatie voorrang heeft;
• de inhoud van regels niet altijd helder is, zodat onduidelijk is of
de regel in een bepaalde situatie geldt of welke handeling in een
bepaalde situatie wordt voorgeschreven;
12 J. Mair, o.c.: blz. 9-10.
13 J. Mair, o.c.: blz. 17.
14 J. Mair, o.c.: blz. 51.
15 J. Mair, o.c.: blz. 67.
101