“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

1.
2.
Guido Rijnja
Wie steekt daar over in de Dapperstraat?
Inleiding
Kon Peter er iets aan doen? Als oud-werknemer van een ingenieursbureau
droeg hij, vers aangetreden als gemeenteambtenaar,
kennis van de zwakke staat van een dijk. Laat de wethouder nou
zijn zinnen hebben gezet op die dijk als fundament voor de tribune
van een uniek roei-evenement. ‘Val hem er maar niet mee lastig’,
had zijn directe chef gezegd toen Peter hem met de risico’s confronteerde,
‘hij ligt al zo onder vuur’. Toen Peter om de afdelingschef
heen bij de wethouder aanklopte, waren de rapen gaar. Zijn proeftijd
heeft nooit de status van een vaste aanstelling gehaald.
Fictief? Ja. Onwaarachtig? Nee. In het openbaar bestuur lopen
meerdere Peters rond en de vraag prangt wat zij nodig hebben om
gesignaleerde misstanden aan te kaarten en verder te brengen. Als
het kan om te beginnen binnenshuis. Twee sessies van de Ien Dales
Leerstoel leiden naar een waslijst van tips die naar meer smaakt.
En deze grondtoon: een beetje organisatie stelt medewerkers in
staat om dapper te zijn. En om door te pakken als dat moet.
Onmeetbaar dus onweetbaar?
Recent onderzoek onder vierduizend Nederlandse ambtenaren
leerde Gjalt de Graaf, universitair hoofddocent van de VU-onderzoeksgroep
Integriteit van Bestuur, dat ‘maar liefst 12,8 procent
van hen de afgelopen twee jaar het vermoeden had gehad van een
ernstige misstand, waarvan tweederde zelfs twee of meer misstanden
direct had gesignaleerd of meegemaakt.’
Het begrip ‘ernstige misstanden’ doet vermoeden dat we met het
topje van een ijsberg te maken hebben. Maar afgemeten staatjes
zijn er niet, zo melden wetenschappers en praktijkdeskundigen
als het CAOP in juni 2010 het dapperheidsthema voor de tweede
keer aankaart. In oktober 2009 scoorde de prelude een soortgelijk
geluid. Verdient de aanwezigheid van twee keer tachtig ambtenaren
in een intens debat de kwalificatie dat we niettemin te maken
181