“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

154
De ROP is een orgaan waarin de centrale van overheidspersoneel
en de overheidswerkgevers (VSO) een plaats hebben gekregen. De
afspraak was dat de minister van Binnenlandse Zaken in de toekomst
alleen overleg zou voeren met de ROP, dus met werkgevers
en werknemers gezamenlijk. Probleem is dat de ROP niet functioneert.
Dat heeft twee redenen.
In de eerste plaats is de positie van de VSO verzwakt. Enerzijds
door een interne spanning tussen de kabinetssectoren, waar de rollen
van politieke werkgever en wetgever slecht te scheiden zijn,
anderzijds door de zelfstandige publieke werkgevers (onderwijssectoren
en lagere overheden) die meer afstand hebben tot de landelijke
politiek.
Het niet functioneren van de ROP geeft Binnenlandse Zaken
vrij spel. De verplichting tot overleg met de ROP wordt genegeerd.
Met de VSO wordt afzonderlijk overlegd. De centrales krijgen in
voorkomende gevallen de mogelijkheid om zich te laten horen.
Dat is ongeveer de situatie zoals die gold in het begin van de jaren
vijftig, voordat er sprake was van overleg, laat staan gelijkwaardigheid
in dat overleg. Nu spelen er weinig zaken op centraal niveau
die overleg noodzakelijk maken, maar er zijn er wel een aantal.
Ik geef twee voorbeelden die het falen van het centrale overleg
illustreren.
Het eerste voorbeeld is de invoering van de Zorgverzekeringswet
per 1 januari 2006. Dat was algemene wetgeving, maar met
een bijzondere situatie omdat er eigen regelingen waren voor het
overheidspersoneel: de particuliere verzekering (Ziekenfondswet
niet van toepassing) met een vergoedingsregeling in de kabinets-
en onderwijssectoren en de publiekrechtelijke regelingen in de la-
gere overheden.
Het kabinet was van oordeel dat de bestaande arrangementen
voor gepensioneerden via een overgangsregeling moesten worden
afgebroken en verder kregen overheidssectoren financiële compensatie.
Het overleg speelde zich geheel af tussen VSO en BZK.
De centrales werden zorgvuldig buiten dat overleg gehouden, met
uitzondering van wat informele gesprekken aan het eind, toen het
spel gespeeld was. Van dit gebeuren waren met name de gepensioneerden
de dupe. Strijd tegen de politieke besluitvorming leidde
wel tot een tijdelijke, gedeeltelijke compensatie voor gepensioneerden
uit de rijkssectoren, maar het kwaad was geschied in de zin dat
structurele voorzieningen voor gepensioneerde ambtenaren waren
verdwenen, weliswaar met tijdelijke overgangsregelingen.