“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

176
De eed berust dus op zaken die juist niet als instrumenteel worden
ervaren. In principe is de eed daarom een sterk moreel verschijnsel
en is het zaak eden spaarzaam en zorgvuldig te gebruiken. Het
afleggen van een eed leidt tot verplichtingen van eedaflegger en
eedafnemer. Het vereisen van een eed kan ook ongewenste effecten
hebben. Naast het al genoemde risico bij het terloopse gebruik
van de ambtseed, is er een meer principieel probleem dat voortvloeit
uit Rohrs analyse. Een eed wekt verwachtingen en verschaft
legitimiteit aan iemands handelen. Daarmee wordt bijvoorbeeld
klokkenluiden een opdracht en loyaliteit aan de rechtsorde of het
algemeen belang een zelf te interpreteren vereiste. 41 Het kan ook
leiden tot ontevredenheid als het politieke beleid op gespannen
voet staat met de overtuigingen die iemand heeft. In de beknoptheid
van deze tekst kan daar niet verder op worden ingegaan. Maar
laat duidelijk zijn dat een ambtseed iets bijzonders is en dat het
wringt om enerzijds een eed te vereisen en anderzijds ambtenaren
steeds meer als ‘gewone werknemers’ te beschouwen. Gewone
werknemers stellen hun private belangen voorop, dat is nu net wat
de ambtseed wil voorkomen. Als de ambtseed niet serieus wordt
genomen is het beter deze simpelweg af te schaffen. 42 Maar wellicht
duidt juist het voortbestaan van de ambtseed sinds millennia
erop dat een publiek ambt nu juist wel bijzonder is.