“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

200
Als we het erover eens zijn dat klokkenluiden in dienst van het
algemeen belang waardering verdient en we ons rekenschap geven
van het feit dat klokkenluiders grote risico’s lopen, dan zijn goede
garanties nodig die klokkenluiders een stevige rechtspositie bieden.
Dat houdt niet op bij de publieke sector, maar geldt evenzeer
voor de private sector. Natuurlijk heeft men in de private sector
ook niet stilgezeten. De Stichting van de Arbeid heeft in juni 2003
een ‘gedragscode’ voor klokkenluiden opgesteld. Het betreft haar
Verklaring inzake het omgaan met vermoedens van misstanden in
ondernemingen. De Verklaring geeft aan wat de juiste procedure
is bij het melden van vermeende misstanden en is er uitdrukkelijk
op gericht om bij voorkeur op ondernemingsniveau voorzieningen
te treffen. De Stichting is geen voorstander van een wettelijke verplichting
voor bedrijven om een klokkenluidersprocedure vast te
stellen voor alle werknemers. Zij wil dat bedrijven bewust kiezen
voor de invoering van een klokkenluidersprocedure en dat er in de
ondernemingen ook draagvlak voor is. Een wettelijke verplichting
zal op zichzelf niet het klimaat scheppen om vrij en zonder angst
voor represailles misstanden te melden, aldus de Stichting. 12 Toch
wil het met de implementatie van de gedragscode van de Stichting
niet erg vlotten. Daarom heeft de Stichting de Verklaring inzake
het omgaan met vermoedens van misstanden in ondernemingen
en de daarbij gevoegde voorbeeldprocedure nog maar eens onder
de aandacht van haar leden gebracht. Eerder had het kabinet de
Stichting al opgeroepen een volledige implementatie van de gedragscode
te bevorderen, ervan uitgaande dat ook de Stichting het
principe van zelfregulering nog steeds onderschrijft. 13
Zelf ben ik van mening dat van een goede wettelijke regeling een
krachtige impuls zou kunnen uitgaan. Het in de Evaluatie geschetste
burgerschapsmodel biedt daartoe een wenkend perspectief. 14
Ambtenaren of werknemers worden in dit model niet alleen als lid
van de organisatie benaderd, maar ook als burger. Als burger hebben
ambtenaren en werknemers ook een taak bij het beschermen
van de publieke zaak. Als er misstanden zijn binnen organisaties,
die schadelijk zijn voor het algemeen belang, dan is het belangrijk
dat die tijdig worden gesignaleerd en aangepakt. De ambtenaar of
werknemer heeft daarin een eigen verantwoordelijkheid. In dat
proces moet hij worden begeleid en beschermd.