“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

finieerde als ‘de afwezigheid van fraude en corruptie’. Deze smalle
integriteitsdefinitie past bij de zogenaamde nalevingsstrategie, die
invulling krijgt door regels, richtlijnen en procedures te formuleren,
waarbij normconform handelen wordt bevorderd. De nadruk
ligt op het vergroten van controle en toezicht en het bestraffen van
overtreders. Deze aandacht voor ‘regels en naleving’ van de Rekenkamer
is verklaarbaar door de aard van het instituut Rekenkamer
zelf. Zij richt zich immers op controle van de rechtmatigheid en de
doelmatigheid van het overheidsoptreden. Verder was een dergelijke
benadering niet onbegrijpelijk, aangezien het integriteitsbeleid
van de (centrale) overheid zich op dat moment ook kenmerkte
door een nalevingsstrategie. 2
Door latere ontwikkelingen en gebeurtenissen op integriteitsgebied
bij de overheid veranderde de opvatting over wat onder het
begrip integriteit zou moeten worden verstaan. Mede door de uitkomsten
van het onderzoek van de Parlementaire enquêtecommissie
bouwnijverheid, in december 2002, werd pijnlijk duidelijk dat
het opstellen van regels, procedures e.d. alleen, onvoldoende is om
een integer overheidsapparaat te creëren. 3 Hieraan moet ook worden
toegevoegd dat het bij de betrokken overheidsdiensten eveneens
ontbrak aan adequate handhaving van het integriteitsbeleid.
Voor zover misdragingen werden gesignaleerd en als zodanig gekwalificeerd,
werd daar niet tegen opgetreden.
Dit leidde ertoe dat het bestaande (nalevings)beleid werd aangevuld
met een strategie die meer is gebaseerd op bewustwording en
stimulering. Deze strategie gaat uit van een bredere integriteitsdefinitie
en richt zich op het bevorderen van goed werkgeverschap
2 Hoekstra, A., Belling, A.F., Heide, E. van der,
2008. ‘A paradigmatic shift in ethics and integrity
management within the Dutch public
sector; Beyond compliance’. In: Huberts, L.W.J.C.,
Carole, L., Maesschalck, J (Eds), ‘Ethics and
integrity of governance: perspectives across
Frontiers’, Edward Elgar.
3 Volgens de enquêtecommissie schortte het overigens
veelal niet zozeer aan het integriteitsbeleid
zelf, in termen van nota’s en voorschriften, als
117
wel aan de consequente toepassing daarvan in
het personeelsbeleid. Voorschriften inzake functieroulatie
en de meldingsplicht van geschenken blijken
bijvoorbeeld te vaak een dode letter. Er was
in te veel gevallen sprake van een discrepantie
tussen het beleid op papier (zoals functieroulatie
en meldingsplicht van giften en dergelijke) en de
beleving en naleving ervan in de werkelijkheid.
(TK, 2002-2003, 28 244, nrs. 5-6).