“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

wetgeving geen procedure kent voor het melden van misstanden.
Alle omstandigheden van het geval in aanmerking nemend, concludeert
het Hof dat er geen effectief alternatief aanwezig was.
Het tweede criterium betreft de vraag welk openbaar belang
met de openbaarmaking is gediend. Hoewel niet nader wordt geconcretiseerd
wat onder wangedrag of misstand wordt verstaan,
kan hieruit worden afgeleid dat sprake moet zijn van ernstige
zaken. Als uitlatingen ‘matters of public concern’ betreffen, is de
ruimte voor toegestane beperkingen slechts beperkt.
Het derde criterium geldt de vraag of de naar buiten gebrachte
informatie echt (‘authentic’ of ‘genuine’) is. Personen die informatie
naar buiten brengen, zijn gehouden om, althans voor zover mogelijk
is, na te gaan of die informatie ‘accurate and reliable’ is.
De vierde factor betreft de vraag of door openbaarmaking schade
aan het openbaar gezag is toegebracht en of die schade ondergeschikt
is aan het belang van het publiek op kennisneming van de
naar buiten gebrachte informatie.
Het vijfde criterium betreft het motief van de klokkenluidende
ambtenaar. Vastgesteld moet worden of de ambtenaar in kwestie te
goeder trouw was. Hij moet in de veronderstelling zijn geweest dat
de informatie klopte, dat het in het openbaar belang was om deze
te openbaren en dat hem geen andere, meer discrete middelen ter
beschikking stonden.
In de laatste plaats moet worden bekeken welke straf de betrokkene
heeft gekregen en wat daarvan de consequenties zijn geweest.
Het Hof constateert dienaangaande dat Guja de hoogst mogelijke
sanctie, namelijk ontslag, is opgelegd. Het Hof overweegt dat deze
straf niet alleen negatieve repercussies voor de carrière van Guja
heeft, maar ook een ‘serious chilling effect’ kan hebben op andere
ambtenaren en werknemers.
Over de onderlinge weging van de zes factoren valt op basis van
één uitspraak weinig met zekerheid te zeggen. Wel is duidelijk dat
de beschikbaarheid van een (effectieve) interne procedure zeer
zwaar zal wegen. Het Hof zal naar alle waarschijnlijkheid geen
ruimte zien voor externe melding als er een effectieve interne
6 LJN:BD1054, Europees Hof voor de Rechten van
de Mens, 12-02-2008, 14277/04. Databank
EHRM 2008, 67 met noot E. Geurink en Data-
197
bank: NJ 2008, 305 met noot E.A. Alkema. In
deze paragraaf put ik vooral uit de analyses die
de beide annotatoren hebben gemaakt.