“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

More documents

Recommendations

Info

102 • regels in een dynamische wereld vaak achterlopen op de ontwikkelingen, wat betekent dat het handelen van nu wordt bepaald door de normen van gisteren. Omdat regels in principe van bovenaf worden opgelegd, worden ze vaak als sterk moraliserend ervaren en hebben velen het gevoel dat hen de maat wordt genomen. Regels kunnen al snel als een knellend keurslijf worden gezien. Dit kan medewerkers stimuleren creatief op zoek te gaan naar de gaten in de regelgeving en de ruimte om een regel zo voordelig mogelijk uit te leggen. Dat geldt des te sterker als zij beschikken over een sterk kritisch vermogen en over eigen opvattingen ten aanzien van integer handelen. Regels willen ook nog wel eens misbruikt worden als excuus: “Er is geen regel die dit verbiedt, dus ik ga ervan uit dat het dan mag.” Alles mag wat niet expliciet wordt verboden. Of, regels worden juist gebruikt om zich erachter te verschuilen: “Ik heb deze reis toch aangemeld als dienstreis? Dan kunnen jullie hem achteraf toch niet aanmerken als privéreis?”. 16 Met andere woorden: regels maken vlegels! Niessen mag graag benadrukken dat regels verleiden tot niet nadenken. Een prikkelende stelling die wel belangrijke vragen oproept: Is dat zo? En, zo ja, hoe kunnen regels dat doen? Van Tankeren geeft aan dat regels juist aanzetten tot nadenken, juist “daar waar het allemaal niet zo ernstig lijkt, of waar mensen zich in eerste instantie niet bewust zijn van onbedoelde gevolgen die bepaald gedrag kan hebben.” 17 Wie heeft er gelijk? Ik neig naar het standpunt van Niessen. Voor argumenten baseer ik me op Michael Michael. 18 Michael constateert dat juist een van de meeste gereguleerde sectoren, de financiële sector, steeds opnieuw in het nieuws komt met schandalen – hij schreef dit artikel voor de kredietcrisis! – en dat in reactie op die schandalen steeds opnieuw nieuwe regels worden gemaakt – de bekende ‘vlucht naar voren’ van Niessen. Hij geeft vervolgens aan dat juist die regels wel eens een belangrijke – niet de enige! – oorzaak zouden kunnen zijn van het immorele gedrag. Daarvoor kijkt hij naar het karakter van regels. Regels zijn er om een bepaald doel te bereiken, bijvoorbeeld verkeersveiligheid, maar kunnen dit in de meeste gevallen slechts bij benadering. Een grens aan de maximale snelheid draagt bij aan verkeersveiligheid, maar verkeersveiligheid vereist meer dan een begrenzing van de maximale snelheid. Een verbod op het aannemen van geschenken voorkomt dat mensen worden omgekocht, maar niet ieder geschenk is een
poging tot omkoping. Met andere woorden: regels geven bijna nooit precies aan wat van je wordt verwacht want regels zijn bijna per definitie te veelomvattend (ze verbieden meer dan nodig) dan wel te weinig omvattend (ze verbieden minder dan nodig), gegeven het doel waartoe ze zijn opgesteld. Dat kun je regels nauwelijks kwalijk nemen; ook zou dit niet heel erg zijn, mits mensen maar blijven nadenken. Echter …, een belangrijk kenmerk van regels is juist dat ze mensen ertoe verleiden om niet meer na te denken. Dus, juist op het moment dat nadenken heel belangrijk wordt, wordt dit ondermijnd. Eerst zal ik, om precies te zijn, aangeven aan welke twee criteria nadenken over integriteitsvraagstukken moet voldoen: zorgvuldigheid en uitlegbaarheid. Zorgvuldig betekent dat ambtenaren steeds opnieuw kritisch en systematisch reflecteren op hun kernverantwoordelijkheden en zich voortdurend vragen stellen als: Hoe doe ik mijn werk goed? Doe ik recht aan de situatie? Houd ik in voldoende mate rekening met de rechten, belangen en het welzijn van alle belang- hebbenden? Uitlegbaar betekent dat ambtenaren kunnen aangeven hoe hun handelen past bij hun kernverantwoordelijkheden en kerntaken, bij de kernwaarden, regels, richtlijnen, wetten en andere bindende voorschriften van hun organisatie. Zorgvuldigheid verwijst naar de manier waarop een standpunt wordt ingenomen, uitlegbaarheid naar de uitkomst, naar het standpunt zelf. Michael bespreekt verschillende mechanismen die zorgvuldig en uitlegbaar nadenken ondermijnen. Ik noem er vijf. In de eerste plaats leiden regels ons af van het doel van de regels. Regels vernauwen onze blik. Een begrenzing van de maximumsnelheid in het kader van verkeersveiligheid zorgt ervoor dat mensen naar hun dashboard gaan kijken in plaats van naar hun medeweggebruikers. 16 Dit voorbeeld is ontleend aan R. Niessen, ‘Vluchten kan niet meer…. Iets over beleids- en beheersproblemen en hun oplossing’, Amsterdam, Vossiuspers 2001, blz. 20. 103 17 M. van Tankeren, o.c.: blz. 60. 18 M. Michael, ‘Business ethics: the law of rules’, uit: ‘Business Ethics Quarterly’, 2006, vol. 16, iss. 4, blz. 475-504.
Page 1 and 2:
Liber Amicorum “Zoals een goed am
Page 3:
Liber Amicorum “Zoals een goed am
Page 6 and 7:
IV © 2010, Ien Dales Leerstoel Ide
Page 8 and 9:
V 1 17 29 33 43 61 73 Inhoudsopgave
Page 11 and 12:
1. Prof. dr. J.Th.J. van den Berg D
Page 13 and 14:
Integriteit wordt gekoesterd in dia
Page 15 and 16:
Het pijnlijke van onze tijd is dat
Page 17 and 18:
Daarvoor moet je zelf de generalist
Page 19 and 20:
4. Max Weber en de Nederlandse trad
Page 21 and 22:
5. Een ambtenaar moet een leven lan
Page 23:
6. De opzet van dit boek De auteurs
Page 27 and 28:
mr. dr. R.K. Visser 1 Het ministeri
Page 29 and 30:
ten de minister informeren over all
Page 31 and 32:
Het ministeriële dilemma Hier kome
Page 33 and 34:
Toch is weten van belang Vervolgens
Page 35 and 36:
ambtelijke positie nooit helemaal k
Page 39 and 40:
1. 2. H. Wiegel De minister en zijn
Page 41:
4. Ik las dat het overkoepelend the
Page 44 and 45:
34 tievoorziening. Informeren is nu
Page 46 and 47:
36 was hier zo alert op omdat het e
Page 48:
38 Zeker het overwegen waard voor a
Page 53 and 54:
1. Wout Buitelaar De overheidsorgan
Page 55 and 56:
2. Historisch gezien heeft de ambte
Page 57 and 58:
Belangrijk is hier dat er een bepaa
Page 59 and 60:
Tevens is het belangrijk om de mate
Page 61 and 62: dernemingsraad (OR) van een dienst
Page 63 and 64: 5. gezocht tussen indirecte en dire
Page 65 and 66: Prof. dr. W.L. Buitelaar, als hoogl
Page 67 and 68: Drucker, M. (2003), Organisatievern
Page 69: Sikkel, M. (2010a), ‘Medezeggensc
Page 72 and 73: 62 teur van het Kabinet van de Koni
Page 74 and 75: 64 lingssamenwerking, Hendriks, Laa
Page 76 and 77: 66 van de minister staat niet ter d
Page 78 and 79: 68 in beginsel verboden was rechtst
Page 80: 70 Ron heeft het geluk gehad dat hi
Page 84 and 85: 74 Zijn dienstijver krijgt inderdaa
Page 86 and 87: 76 Dat trekt z’n sporen. Het decl
Page 88 and 89: 78 starheid, zorgvuldigheid hetzelf
Page 91: Ambtelijke deugden en integriteit 8
Page 94 and 95: 84 onderling botsen: niet alleen on
Page 96 and 97: 86 zei eens dat wie zelf, op een ei
Page 98 and 99: 88 zodra het zich voordoet. Zo iema
Page 100 and 101: 90 lang de ‘kardinale’ deugden.
Page 102: 92 Dales Award (!) uitreiken, en al
Page 106 and 107: Tankeren een prikkelende en ook noo
Page 108 and 109: Regel 10 Omgang Leidinggevenden en
Page 110 and 111: 100 Toen ik dit overzicht van regel
Page 114 and 115: 104 In de tweede plaats: door regel
Page 116 and 117: 106 • een arbeidsorganisatie die
Page 118 and 119: 108
Page 120 and 121: 110 Het tweede sleutelwoord is ‘m
Page 122 and 123: 112 Publieke verantwoording is imme
Page 124 and 125: 114
Page 126 and 127: 116 integriteitsbeleid gedurende de
Page 128 and 129: 118 en goed ambtenaarschap. De maat
Page 130 and 131: 120 te blijven noemen en is de uitd
Page 132 and 133: 122 Risicoanalyse van kwetsbare geb
Page 134 and 135: 124 bestuur’ van de Vrije Univers
Page 136 and 137: Lastig: - in managementcontracten w
Page 138 and 139: 128 Wij denken dat Ron met ons de n
Page 140 and 141: 130
Page 142 and 143: 132
Page 144 and 145: 134 gender dan die van Niessen, hoe
Page 146 and 147: 136 Een reeds lang voortdurende dis
Page 148 and 149: 138 1. Op weg naar één arbeidsrec
Page 150 and 151: 140 2. kosten reeds premies aan de
Page 152 and 153: 3. 142 rechtskracht krijgt voor all
Page 154 and 155: 144 de bepaling over de bescherming
Page 156 and 157: 146 Hiermee eindig ik deze bijdrage
Page 158 and 159: 148
Page 160 and 161: 150 Ik kan het daarom niet laten de
Page 162 and 163:
152 Ons denken over de overheid in
Page 164 and 165:
154 De ROP is een orgaan waarin de
Page 166 and 167:
156 - centraal overleg: een mini-CG
Page 168 and 169:
158
Page 170 and 171:
160
Page 172 and 173:
162 lijk van de SGP op religieuze g
Page 174 and 175:
164 straffen ingevoerd. De eed vorm
Page 176 and 177:
“Dat sweere ick, dat ick omme te
Page 178 and 179:
168 toch te kunnen laten toetreden
Page 180 and 181:
170 werd, zoals al besproken, de op
Page 182 and 183:
172 belang van het rituele aspect v
Page 184 and 185:
174 onele onafhankelijkheid van amb
Page 186 and 187:
176 De eed berust dus op zaken die
Page 188 and 189:
178 Hirzel, R. (1902). Der Eid. Ein
Page 190 and 191:
180
Page 192 and 193:
182 3. hebben met een onmiskenbaar
Page 194 and 195:
184 nen de sfeer van recht en wet h
Page 196 and 197:
186 zich doordat relaties, overeenk
Page 198 and 199:
188 a) Wat wil ik? Het gaat hier in
Page 200 and 201:
190 ‘government by amateurs’. D
Page 202 and 203:
192
Page 204 and 205:
2. 194 Daarna richt ik de focus op
Page 206 and 207:
196 Moldavië). In dat arrest geeft
Page 208 and 209:
4. procedure bestaat. 7 Dat is ook
Page 210 and 211:
200 Als we het erover eens zijn dat
Page 212 and 213:
5. 202 den aan de verantwoordelijke
Page 214 and 215:
204
Page 216 and 217:
206
Page 218:
208
show all

“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?