“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

More documents

Recommendations

Info

2 Dat heeft nog een tweede gevolg, dat de weerstand tegen integriteitscodes sterk kan stimuleren. Stel, iemand heeft iets gedaan of nagelaten dat ruime morele kritiek ondervindt. Prompt wordt, niet alleen door betrokkenen maar meer dan eens ook door onderzoekscommissies, geconstateerd dat de gewraakte handeling noch in de wet noch in de code is vermeld. En dus gaat de betrokkene ‘vrijuit’. Hooguit wordt gezegd dat zijn optreden ‘niet handig’ of ‘niet heel verstandig’ is geweest 1 . (Om toch maar iets te zeggen, denk je dan.) De integriteitscode heeft gewerkt als alibi, het tegendeel van wat ermee is beoogd. Het zijn niet de integriteitscodes (en al helemaal niet de betuttelende wettelijke verplichting daartoe) die van betekenis zijn, maar de intensieve discussie over integriteit en het werken eraan. Juist in het debat zelf, liefst aan de hand van concrete casus, wordt duidelijk wat een raad of college van B&W echt verstaat onder integriteit. Daarvan kan een sterke werking uitgaan, mits zulk debat regelmatig opnieuw wordt gevoerd. Want, om Ron Niessen aan te halen die de zin in ander maar even toepasselijk verband gebruikte: “Men moet regelmatig het gras maaien om een mooi gazon te houden.” 2 De essentiële fout die wordt gemaakt bij discussies over integriteit en bij het maken van codes is, voor zover ik dat kan zien, dat het bij integriteit eventueel kan gaan om een aantal regels, bijvoorbeeld over geschenken aannemen, maar dat het veel meer gaat over morele vragen. Die doe je niet af met regels, al was het maar omdat over moraal met reden kan worden getwist en ook wordt getwist. Als er al codes worden geformuleerd, dan zouden die niet zozeer regels moeten bevatten, maar handreikingen en gedachtegangen (‘zoeklichten’ 3 noemt Niessen deze, in navolging van Evelien Tonkens) waarover moet worden nagedacht en met enige regelmaat gesproken. In een aantal integriteitscodes gebeurt dat ook en dan is er juist ruimte voor nadenken en vooral gezamenlijk nadenken. Een nieuwe raad in nieuwe samenstelling zal het er dus opnieuw over moeten hebben, doodeenvoudig omdat de personele samenstelling van het gezelschap is gewijzigd en er dus weer nieuwe verschillen waar te nemen zullen zijn. Voor ambtelijke instituties, liefst in niet al te grote eenheden, geldt waarschijnlijk hetzelfde. En nog iets, daar beschikt ‘de baas’ niet qualitate qua over meer gezag dan de jongste medewerker.
Integriteit wordt gekoesterd in dialoog, om te beginnen met zichzelf voor de spiegel, zoals Klaas de Vries in dit boek betoogt. Het is voorts verstandig het samen met anderen te doen, in een politieke of in een werkomgeving. Paul van Tongeren laat het verderop goed zien: deugd moet worden geoefend. Ook integriteit moet dus worden geoefend. Hij is het dan ook niet helemaal met Ien Dales eens, die als minister tijdens het VNG-congres van 1992 opmerkte dat ‘een beetje integer’ niet kan. Dat wekt, aldus van Tongeren, de indruk dat er slechts één niveau van integriteit is, terwijl men er dus meer en meer in kan excelleren, juist door te oefenen. Het tegendeel is ook waar: een beetje niet-integer kan, maar als daar niet over kan worden gesproken, wordt het van lieverlede erg niet-integer. Ron Niessen zal mijn hekel aan codes begrijpen, want hij heeft er zelf meer dan eens blijk van gegeven regels niet de oplossing te vinden, ook al beseft hij en ieder ander dat regels het handelen oriënteren en voorspelbaar maken. Maar als het om onkreukbaarheid gaat, gaat het niet meer over regels alleen. Sterker nog, dan dreigen regels te worden tot verleiding: om zich er niet aan te houden of ze als alibi te gebruiken. De echte dialoog over integriteit begint pas waar geen regels meer zijn. Zo begrijp ik ook de vele interventies erover van Ron Niessen, al dan niet samen ondernomen met Edgar Karssing 4 , die ook in dit boek waarschuwt voor de verleiding van de regel. Het betekent overigens dat de dialoog heel zorgvuldig moet worden gevoerd: met een precieze blik op de feiten en met een goed oog voor de pluriformiteit van morele maatstaven die kunnen worden gehanteerd. Dat neemt niet weg dat er sinds 1992 een complete ‘integriteitsindustrie’ is ontstaan, die aardig wat werkgelegenheid heeft geboden maar weinig problemen heeft opgelost. De Amsterdamse hoogleraar Leo Huberts heeft het daarnaast over het ‘integritisme’ waarin 1 Zie bijvoorbeeld de merkwaardige conclusies in: Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten, ‘Onderzoek burgemeester Maastricht’, Amersfoort 2010, 63, 65, 67 en 73. 2 C.R. Niessen, ‘Vluchten kan niet meer…. Iets over beleids- en beheersproblemen en hun oplossing.’ (Oratie UvA) Den Haag: CAOP, 2001, 25. 3 Ron Niessen, ‘Hoe de regering trotse ambtenaren krijgt’, in: Th. Jansen e.a. (red.), ‘Beroepstrots, een ongekende kracht’, Amsterdam 2009, 364. 4 Ron Niessen en Edgar Karssing, ‘Geroepen om het algemeen belang te dienen. Ambtenaren, integriteit en beroepstrots’, Den Haag: CAOP, 2008. 3
Page 1 and 2: Liber Amicorum “Zoals een goed am
Page 3: Liber Amicorum “Zoals een goed am
Page 6 and 7: IV © 2010, Ien Dales Leerstoel Ide
Page 8 and 9: V 1 17 29 33 43 61 73 Inhoudsopgave
Page 11: 1. Prof. dr. J.Th.J. van den Berg D
Page 15 and 16: Het pijnlijke van onze tijd is dat
Page 17 and 18: Daarvoor moet je zelf de generalist
Page 19 and 20: 4. Max Weber en de Nederlandse trad
Page 21 and 22: 5. Een ambtenaar moet een leven lan
Page 23: 6. De opzet van dit boek De auteurs
Page 27 and 28: mr. dr. R.K. Visser 1 Het ministeri
Page 29 and 30: ten de minister informeren over all
Page 31 and 32: Het ministeriële dilemma Hier kome
Page 33 and 34: Toch is weten van belang Vervolgens
Page 35 and 36: ambtelijke positie nooit helemaal k
Page 39 and 40: 1. 2. H. Wiegel De minister en zijn
Page 41: 4. Ik las dat het overkoepelend the
Page 44 and 45: 34 tievoorziening. Informeren is nu
Page 46 and 47: 36 was hier zo alert op omdat het e
Page 48: 38 Zeker het overwegen waard voor a
Page 53 and 54: 1. Wout Buitelaar De overheidsorgan
Page 55 and 56: 2. Historisch gezien heeft de ambte
Page 57 and 58: Belangrijk is hier dat er een bepaa
Page 59 and 60: Tevens is het belangrijk om de mate
Page 61 and 62: dernemingsraad (OR) van een dienst
Page 63 and 64:
5. gezocht tussen indirecte en dire
Page 65 and 66:
Prof. dr. W.L. Buitelaar, als hoogl
Page 67 and 68:
Drucker, M. (2003), Organisatievern
Page 69:
Sikkel, M. (2010a), ‘Medezeggensc
Page 72 and 73:
62 teur van het Kabinet van de Koni
Page 74 and 75:
64 lingssamenwerking, Hendriks, Laa
Page 76 and 77:
66 van de minister staat niet ter d
Page 78 and 79:
68 in beginsel verboden was rechtst
Page 80:
70 Ron heeft het geluk gehad dat hi
Page 84 and 85:
74 Zijn dienstijver krijgt inderdaa
Page 86 and 87:
76 Dat trekt z’n sporen. Het decl
Page 88 and 89:
78 starheid, zorgvuldigheid hetzelf
Page 91:
Ambtelijke deugden en integriteit 8
Page 94 and 95:
84 onderling botsen: niet alleen on
Page 96 and 97:
86 zei eens dat wie zelf, op een ei
Page 98 and 99:
88 zodra het zich voordoet. Zo iema
Page 100 and 101:
90 lang de ‘kardinale’ deugden.
Page 102:
92 Dales Award (!) uitreiken, en al
Page 106 and 107:
Tankeren een prikkelende en ook noo
Page 108 and 109:
Regel 10 Omgang Leidinggevenden en
Page 110 and 111:
100 Toen ik dit overzicht van regel
Page 112 and 113:
102 • regels in een dynamische we
Page 114 and 115:
104 In de tweede plaats: door regel
Page 116 and 117:
106 • een arbeidsorganisatie die
Page 118 and 119:
108
Page 120 and 121:
110 Het tweede sleutelwoord is ‘m
Page 122 and 123:
112 Publieke verantwoording is imme
Page 124 and 125:
114
Page 126 and 127:
116 integriteitsbeleid gedurende de
Page 128 and 129:
118 en goed ambtenaarschap. De maat
Page 130 and 131:
120 te blijven noemen en is de uitd
Page 132 and 133:
122 Risicoanalyse van kwetsbare geb
Page 134 and 135:
124 bestuur’ van de Vrije Univers
Page 136 and 137:
Lastig: - in managementcontracten w
Page 138 and 139:
128 Wij denken dat Ron met ons de n
Page 140 and 141:
130
Page 142 and 143:
132
Page 144 and 145:
134 gender dan die van Niessen, hoe
Page 146 and 147:
136 Een reeds lang voortdurende dis
Page 148 and 149:
138 1. Op weg naar één arbeidsrec
Page 150 and 151:
140 2. kosten reeds premies aan de
Page 152 and 153:
3. 142 rechtskracht krijgt voor all
Page 154 and 155:
144 de bepaling over de bescherming
Page 156 and 157:
146 Hiermee eindig ik deze bijdrage
Page 158 and 159:
148
Page 160 and 161:
150 Ik kan het daarom niet laten de
Page 162 and 163:
152 Ons denken over de overheid in
Page 164 and 165:
154 De ROP is een orgaan waarin de
Page 166 and 167:
156 - centraal overleg: een mini-CG
Page 168 and 169:
158
Page 170 and 171:
160
Page 172 and 173:
162 lijk van de SGP op religieuze g
Page 174 and 175:
164 straffen ingevoerd. De eed vorm
Page 176 and 177:
“Dat sweere ick, dat ick omme te
Page 178 and 179:
168 toch te kunnen laten toetreden
Page 180 and 181:
170 werd, zoals al besproken, de op
Page 182 and 183:
172 belang van het rituele aspect v
Page 184 and 185:
174 onele onafhankelijkheid van amb
Page 186 and 187:
176 De eed berust dus op zaken die
Page 188 and 189:
178 Hirzel, R. (1902). Der Eid. Ein
Page 190 and 191:
180
Page 192 and 193:
182 3. hebben met een onmiskenbaar
Page 194 and 195:
184 nen de sfeer van recht en wet h
Page 196 and 197:
186 zich doordat relaties, overeenk
Page 198 and 199:
188 a) Wat wil ik? Het gaat hier in
Page 200 and 201:
190 ‘government by amateurs’. D
Page 202 and 203:
192
Page 204 and 205:
2. 194 Daarna richt ik de focus op
Page 206 and 207:
196 Moldavië). In dat arrest geeft
Page 208 and 209:
4. procedure bestaat. 7 Dat is ook
Page 210 and 211:
200 Als we het erover eens zijn dat
Page 212 and 213:
5. 202 den aan de verantwoordelijke
Page 214 and 215:
204
Page 216 and 217:
206
Page 218:
208
show all

“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?