“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

116
integriteitsbeleid gedurende de afgelopen twee decennia tegen het
licht gehouden. Wij menen een aantal trends, maar ook een aantal
probleemgebieden te signaleren. Hieronder zullen wij de meest relevante
daarvan de revue laten passeren. En natuurlijk stellen wij
ons daarbij de vraag: Zou Ron Niessen tevreden zijn?
Van smal naar breed
Het eerste serieuze onderzoek van de Algemene Rekenkamer op dit
beleidsterrein dateert uit 1996. Aanleiding voor de belangstelling
van de Rekenkamer vormde de sterk toegenomen aandacht voor de
integriteit van de openbare sector. Belangrijke ontwikkelingen die
hieraan een bijdrage leverden, waren: het streven naar een op bedrijfsmatige
leest geschoeide overheid, de versterkte aandacht voor
klantgerichtheid en vergaande samenwerkingsvormen tussen de
publieke en de private sector. De overheid kwam dichter bij de burgers
en bedrijven en was in toenemende mate met ze gaan samenwerken.
Alras werd duidelijk dat dergelijke nieuwe werkvormen,
die vaak worden aangeduid met de term New Public Management,
ook risico’s met zich brengen. Bovendien werd een aantal taken en
werkzaamheden (zelfs) aangemerkt als integriteitsgevoelig. Hierbij
kan worden gedacht aan taken als contracten sluiten, subsidies
toekennen, rechtsregels handhaven en beslissen over vergunningen.
Brandpunt van het onderzoek was de vraag op welke wijze de
ministeries vorm hadden gegeven aan een beleid ter voorkoming
van aantasting van de integriteit en in welke mate deze aantastingen
voorkomen. Onder meer werd gekeken naar de eventuele
aanwezigheid van richtlijnen voor het melden van nevenfuncties,
het aannemen en melden van geschenken en diensten en voor de
handelwijze bij vermoedens of concrete aanwijzingen van fraude
of corruptie. Verder had de Rekenkamer aandacht voor het functieroulatiebeleid,
de vertrouwenspersoon voor fraude en corruptie en
gevallen van (vermoedens van) aantasting van integriteit (fraude
en corruptie) en de wijze van aanpak daarvan.
Wanneer wij kijken naar de onderzoeksaandacht van de Rekenkamer
in die tijd, zien we dat zij een smalle integriteitsdefinitie
hanteerde. De Rekenkamer onderzocht de ministeries op maatregelen
die aantasting van de integriteit van het openbaar bestuur
moesten voorkomen, waarbij zij het begrip integriteit primair de-