“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

“The over- and under-inclusiveness that is part of a rule’s essence renders rules incapable
of applying to all situations, and prompts a need for some other sources of guidance
– including ethics – to help us decide how to act. Ironically, however, the same characteristics
that create this need also undermine our ability to utilize the guidance.” 19
4.
Overigens, wanneer je heel precies bent, zoals de argumenten en
voorbeelden aangeven: regels verleiden niet zozeer tot niet nadenken,
maar tot een bepaald soort nadenken dat vooral ten koste gaat
van de gewenste zorgvuldigheid en uitlegbaarheid. Door regels
kan een vorm van blikvernauwing ontstaat waardoor andere doelen,
achterliggende doelen en andere (andermans) belangen worden
vergeten.
De relativiteitstheorie van Niessen
We moeten regels niet zomaar bij het vuilnis zetten. Maar we moeten
ook goed oppassen met regels: door het karakter van regels
kunnen ongewenste dynamieken ontstaan. Michael waarschuwt
regelmakers. Hij ziet dat veel problemen nog steeds worden opgelost
met regels terwijl een deel van de oorzaak van de problemen
wellicht in de regels zelf ligt. Met zijn oproep nodigt hij regelmakers
uit om ook naar alternatieven te kijken. Eenzelfde waarschuwing
geeft Niessen in zijn oratie als hij kritiek geeft op ‘de vlucht naar
voren’, de vlucht in nieuwe regels en structuren na bijvoorbeeld
een integriteitsincident. Hij biedt ook een alternatief: investeren
in mensen. “Nieuwe regels hoeven niet te worden gesteld, als de
functionaris maar beseft wat zijn of haar eigen verantwoordelijkheid
is.” 20 Niessen geeft aan dat een dergelijke aanpak ook andere
voordelen heeft:
• kennis, ervaring en vaardigheden zitten in mensen, niet in
structuren. De mensen verdienen primaire aandacht, niet de
structuren;
• het succes van een organisatie is gebaseerd op het individuele
succes van haar leden;
19 Michael, o.c.: blz. 497. 20 R. Niessen, ‘Vluchten kan niet meer…. Iets over
beleids- en beheersproblemen en hun oplossing’,
Amsterdam, Vossiuspers 2001, blz. 21.
105