“Zoals een goed ambtenaar betaamt” Liber Amicorum - CAOP

4.
procedure bestaat. 7 Dat is ook plausibel en passend in de Neder-
landse situatie.
Klokkenluiden door interne stukken te openbaren, is dus te typeren
als een gekwalificeerde vorm van het gebruik van de vrijheid
van meningsuiting. Dat daarbij andere criteria gelden dan bij gewone
ambtelijke uitingen, laat zich verklaren door het feit dat het
bij klokkenluiden niet gaat om het uiten van persoonlijke of politieke
opvattingen (individuele belangen van het rechtssubject),
maar om het in de openbaarheid brengen van feitelijke informatie
die ‘matters of public concern’ betreft. Daarom dient de meningsuiting
van de zorgvuldig opererende klokkenluider, ter wille van
het goed functioneren van de democratie, krachtig te worden beschermd.
8
Van organisatiemodel naar burgerschapsmodel
Ik keer terug naar de Nederlandse situatie en ga ook ruim tien jaar
terug in de tijd. In een advies van de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid
(ROP) uit 1999 over thema’s die samenhangen met
de bijzondere positie van de overheid als werkgever, gaat de ROP
ook in op klokkenluiden. 9 De ROP typeert klokkenluiden als species
van het genus vrijheid van meningsuiting, waarbij de term
klokkenluiden moet worden gereserveerd voor het publiekelijk
aan de orde stellen van ernstige misstanden, waar de klokkenluidende
ambtenaar enige feitelijke kennis van heeft. Klokkenluiden
kan een bijdrage leveren aan verbetering van de kwaliteit van het
openbaar bestuur en kan daarmee het behoud of herstel van het
vertrouwen van het publiek in de overheid bevorderen. Nadere
bescherming van klokkenluidende ambtenaren is daarom noodzakelijk.
Vanzelfsprekend moet ook aan een aantal voorwaarden
worden voldaan, waarbij intern melden voorop staat.
In 2000 kwam de eerste ‘Regeling procedure inzake het omgaan
met een vermoeden van een misstand’ tot stand voor de sector Rijk.
Inmiddels zijn we een ruim decennium en een evaluatie van de
klokkenluidersregelingen in de publieke sector verder. Op 1 januari
2010 trad het Besluit melden vermoeden van misstand bij Rijk en
Politie in werking. 10 Hierin zijn de uit de evaluatie naar voren gekomen
verbeterpunten verwerkt en is met name de bescherming