Karizmatik Liderlik Ve Örgüt Kültürü İlişkisi Üzerine Bir Uygulama

47
liderlik anlayışının örgütsel liderlik ve örgüt kültürü için önemli ve irdelenmesi gereken bir
kavram olduğunu düşünmekteyiz.
II.2. Karizma Kavramının Tanımı ve Kapsamı
Karizma, Eski Yunan uygarlığına kadar uzanan bir geçmişe sahiptir ve Eski
Yunanca’da “ilahi ilham yeteneği (divinely inspired gift)” anlamını taşır. Hıristiyanların
kutsal kitabı olan İncil’de de (birilerine verilmiş bir takım güçler örneğin; kehanet,
üfürükçülük, gaipten haber verme…) zikredilen bir kavramdır. Bununla birlikte, kavramı
yönetim ve işletme literatürüne sokan ilk kişinin, Bürokrasi Modelinin kurucusu Max
Weber olduğu genel kabul gören bir düşüncedir (Gül, 2003: 18).
Weber, karizma terimini “karizmatik yetki” şeklinde kullanmıştır. Yetkiyi,
“belirli bir grubun, belirli bir kaynaktan çıkan emirlere itaat etme olasılığı” şeklinde
tanımlamıştır. Weber, yetkiyi geleneksel yetki, karizmatik yetki ve ussal-yasal yetki olmak
üzere üçe ayırmıştır ( http://www.merih.net/). Daha geniş bir ifadeyle Weber bürokratik
yapıların ussal türden bir otorite yapısı ve işlevsel bir rol özelleştirmesi yarattığını ileri
sürmektedir. Weber ve bunun otoritenin geleneksel statüye tanındığı derebeylik
sistemlerine ve önderin karizmatik otoritesine veya doğaüstü ya da tanrısal nitelikleri
dolayısıyla kendisine baş eğilmesine dayalı sistemlere karşıt olduğunu belirtmekte ve bu
gerçeği tarihsel bir çerçeveye oturtmaktadır (Kaya, 1998: 32).
Geleneksel yetkiyi, kişisel ve doğuştan kazanılan statüye dayanan bir yetki
olarak ele alan Weber, astların bu yetkiye sahip kişinin emirlerine geleneklere uygun
olduğu sürece riayet edeceklerini vurgulamaktadır. Weber'e göre karizmatik yetki de
kişisel bir yetki tipi olmakla beraber, elde ediliş biçimi açısından iki yetki tipi farklılık
göstermektedir. Zira karizmatik yetki, lidere yönelik kişisel bir atıftır. İzleyicileri
karizmatik liderin insanüstü, süper bir kişi olduğuna ya da en azından istisnai güçlere sahip