İnklüziv və öyrənmə üçün əlverişli sinifdə pozitiv nizam-intizam

42 İnklüziv və öyrənmə üçün əlverişli sinifdə pozitiv nizam-intizam
Şagirdə qisas alması üçün imkan verildikdə, onlar, özlərinin və başqalarının
incinməsi şəklində dövrə qururlar. Qisas axtarışında olan şagirdin problemli
olduğunu və daxilən həvəsdən düşdüyünü unutmayın. Qisas axtarışı
dövrəsini qırmaq üçün incinməkdən və cavab verməkdən imtina etməlisiniz.
Öz qisasınızı almağın arxasınca getməyin. Bunun əvəzinə, şagirdin özünə
inamını artırmaq üçün onunla qayğıkeş və qarşılıqlı inama əsaslanan münasibətlər
qurmağa çalışın. Uğursuzluğun mümkün olmadığı situasiyalara şagirdin
daxil edilməsi ilə məqsədə nail oluna bilər. Özü haqqında yüksək fikirləri
olan şagird qisas almaq üçün nizamsız hərəkətlərə yol vermir. Bundan
başqa, həmin şagirdə və ümumilikdə bütün şagirdlərinizə özlərini necə düzgün
ifadə edə biləcəklərini öyrədin. Fiziki və ya emosional zədə aldığı üçün
qisas almaq əvəzinə, uşaqlara “bu haqda danışmağı”, nə qədər incindikləri
barədə bir-birlərinə məlumat verməyi öyrədin. Bundan başqa hadisənin səbəblərini
öyrənməyə və gələcəkdə baş verməsinin qarşısını almağa çalışın.
Uğursuzluq və ya bacarıqsızlıqdan yayınma
Bəzi şagirdlər uğursuzluqdan və özlərinin, valideynlərinin və ya müəllimlərinin
gözləntilərini qarşılaya bilməməkdən qorxurlar. Bu yetərsizlik hissi
həvəsdən salınmış uşaq üçün bir qaçış yoludur. Başqa sözlə, özlərini yaxşı
hiss etmədikləri üçün nizamsız hərəkətlərə yol verirlər. Belə şagirdlər
zəkasız olduqlarını düşünsələr, sinifdə uğurlu fəaliyyət göstərməyə cəhd
etməyəcəklər. Çünki yenidən özünü sınayıb məğlubiyyətə uğramaqdansa,
əvvəlcədən yola başlamaqdan imtina etmək daha asandır. Uşaqlar yetərsizlik
hissini öz hərəkətlərində belə büruzə verə bilərlər: “Mən bu riyaziyyat
məsələlərini həll edə bilmirəm.” “Mən fizikada yaxşı deyiləm.” “Bu kitab
mənim üçün çətindir.” Lağ etmək və ya sarkazm (Bundan daha yaxşısını edə
bilmədin?!) kimi neqativ nizam-intizam qaydalarının tətbiqi bu uşaqların
daha dəyərsiz hiss etməsinə yol aça bilər. Alternativ olaraq, bacarıqsız,
nüfuzsuz və ya qəddar olduğunu hiss edən uşaqlar bununla övünə, fəxr edə
və ya ona qarşı mübarizə apara bilərlər. Hətta onlar digər uşaqları qorxutmaq
və ya onlara da yetərsizlik hissini aşılamaq üçün bullinq tətbiq edən
zorbalara çevrilə bilərlər.
Şagirdləriniz yetərsiz hiss etdikdə sizin qarşınızda çətin bir tapşırıq dayanır.
Onların olduğu səviyyədən başlayın, qarşıya real gözləntilər qoyun, onların
işləri ilə bağlı bütün tənqidləri aradan qaldırın, ən kiçik cəhdlərini belə