36164_Árbók 2005 - Háskóli Íslands

) að efla tengsl skora, deilda og stofnana Háskóla Íslands og tengsl annarra íslenskra
rannsóknastofnana við atvinnu- og þjóðlíf á Suðurnesjum,
c) að efla, í samvinnu við rannsóknastofnanir og háskóla, rannsóknir á náttúru
Suðurnesja og á náttúru Íslands, og
d) að stuðla að auknum rannsóknum á hverju því viðfangsefni, sem vert er
að sinna á Háskólasetrinu.
Háskólasetrið starfar í nánu samstarfi við Rannsóknastöðina í Sandgerði og Náttúrustofu
Reykjaness, sem staðsett eru í sama húsi á Garðvegi 1 í Sandgerði.
Samnýting er á húsnæði og tækjakosti.
Háskólasetur Suðurnesja tók í notkun nýtt húsnæði á árinu. Það er 110 fermetra
og á suðvesturenda hússins á Garðavegi 1 í Sandgerði. Húsnæðið skiptist í þrjár
skrifstofur og eina sameiginlega rannsóknastofu. Sandgerðisbær sá um innréttingu
og afhenti bæjarstjóri Sandgerðis, Sigurður Valur Ásbjarnarson, rektor Háskóla
Íslands húsnæðið til afnota þann 14. júní 2005 í tengslum við ráðstefnu sem
Stofnun fræðasetra Háskóla Íslands hélt í Sandgerði.
Í Stjórn Háskólasetursins sitja Böðvar Jónsson, tilnefndur af Sambandi Sveitarfélaga
á Suðurnesjum, Guðrún Marteinsdóttir, tilnefnd af Háskóla Íslands, Jörundur
Svavarsson, formaður stjórnar, tilnefndur af Háskóla Íslands, Magnús H. Guðjónsson,
tilnefndur af sjávarútvegsráðuneyti, Rögnvaldur Ólafsson, tilnefndur af
Háskóla Íslands og Sigurður Valur Ásbjarnarson, tilnefndur af Sandgerðisbæ.
Starfslið Háskólasetursins eru þeir háskólakennarar og nemendur sem aðstöðu
hafa í setrinu hverju sinni og þeir fræðimenn sem stjórn Háskólasetursins býður
starfsaðstöðu hverju sinni. Eftirfarandi kennarar og nemendur störfuðu í lengri
tíma við rannsóknir á árinu 2005 í Háskólasetrinu: Jörundur Svavarsson, prófessor
í sjávarlíffræði, Guðmundur V. Helgason, sérfræðingur, Halldór P. Halldórsson,
MS, doktorsnemi og Sigríður Kristinsdóttir, MS nemi (samstarf við Náttúrustofu
Reykjaness). Auk þess stunduðu Bjarnheiður Guðmundsdóttir, sérfræðingur, Sigríður
Guðmundsdóttir, sérfræðingur og Bryndís Björnsdóttir, doktorsnemi, Tilraunastöð
Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, rannsóknir í tengslum við
háskólasetrið.
Rannsóknir
Rannsóknir í tengslum við Háskólasetrið tengjast einkum lífríki sjávar. Helstu
verkefni sem unnið var að innan Háskólasetursins voru:
Útbreiðsla botndýra (krabbadýra, burstaorma) á Íslandsmiðum. Rannsóknirnar
voru unnar í samvinnu við Rannsóknastöðina í Sandgerði og eru hluti af hinu umfangsmikla
rannsóknaverkefni Botndýr á Íslandsmiðum. Í rannsóknunum tóku
þátt þau Jörundur Svavarsson, prófessor, Guðmundur V. Helgason, sjávarlíffræðingur
og Ólafía Lárusdóttir, meistaranemi.
Mat á svörun lífvera gagnvart mengun með beitingu á bíómarkerum. Umtalsverðar
rannsóknir fóru fram á áhrifum mengandi efna á sjávarlífverur, svo sem þungmálma
og PAH sambönd, sem koma úr olíu, auk þess sem rannsóknir fóru fram
á eiturefnum, sem til greina koma í framtíðinni sem virk efni í botnmálningu
skipa. Í rannsóknunum tóku þátt þeir Halldór P. Halldórsson, doktorsnemi og Jörundur
Svavarsson auk þeirra Åke Granmo og Anneli Hilvarsen, Kristinebergssjávarrannsóknastöðinni,
Svíþjóð.
Fæða hákarlsins (Somniosus microcephalus). Nýlega hófst rannsóknarverkefni
sem beinist að því að kanna á hverju hákarlinn lifir. Kannaður hefur verið fjöldi
magasýna, sem aflað hefur verið í samvinnu við Hildibrand Bjarnason í Bjarnarhöfn.
Verkefnið er unnið í samvinnu við prófessor Aaron Fisk, Warnell School of
Forest Resources, Georgíu, Bandaríkjunum.
Í tengslum við verkefnið dvaldist Bailey McMeans, meistaranemi við Háskólann í
Georgíu, við Háskólasetrið í ágúst. Með aðstoð frá Fiskmarkaði Suðurnesja í
Sandgerði var unnt að afla sýna af algengustu fisktegundum, sem koma fyrir í
maga hákarlsins. Markmið rannsóknanna var að kanna stöðugar samsætur (stable
isotopes) níturs og kolefnis og bera þær saman við samsætur sem finnast í
vef hákarlsins.
Halldóra Skarphéðinsdóttir og Birgitta Liewenborg, ITM, háskólanum í Stokkhólmi,
dvöldust í lok september og fyrstu viku í október í Háskólasetrinu við rannsóknir
á DNA viðbætum (DNA adducts). Þessar viðbætur myndast þegar PAH
198