36164_Árbók 2005 - Háskóli Íslands

karlar sem greinast. Farið er að bera á ónæmi gegn þeim andveirulyfjum sem
notuð eru við meðferð HIV-sýkingar. Þarf flóknar rannsóknir á veirunni þessu til
staðfestingar og hefur Rannsóknastofa í veirufræði ekki tekið þær rannsóknir upp
enn, en verður vafalaust að gera það á næstu misserum. Lifrarbólguveira C
breiðist enn hratt út meðal þeirra sem neyta fíkniefna í æð. Þeir yngstu sem
greinast nú sýktir af völdum lifrarbólguveiru C eru fæddir á árunum 1986-1988.
Ljóst er að forvarnir gegn eiturlyfjum ættu að verða eitt af aðalforgangsverkefnum
heilbrigðis- og menntakerfisins þar sem mikið er í húfi. Mikilvægt er að
greina lifrarbólguveiru C sem fyrst þar sem oft tekst að ráða niðurlögum veirunnar
ef meðferð er hafin stuttu eftir smit.
Samstarfsverkefni varðandi lifrarbólguveiru C, aðrar lifrarbólguveirur og einnig
varðandi ýmsar illa skilgreindar veirur héldu áfram við háskólasjúkrahúsið í
Málmey. Samstarfi við Karolinska Institutet í Stokkhólmi varðandi verkefni um
sameindafaraldsfræði lifrarbólguveiru B tókst að ljúka og voru niðurstöðurnar
birtar í veirufræðitímariti.
Annað stórt rannsóknarsvið eru greiningar á öndunarfærasýkingum, þar á meðal
á svonefndri „respiratory syncytial“-veiru (RS) sem á hverju ári herjar hérlendis
og er vel skrásett faraldsfræðilega. Sama gildir um inflúensuveirur, en slæmur
inflúensufaraldur gekk í byrjun árs og olli andlátum meðal elstu kynslóðarinnar.
Fjöldi tilfella greindist af svokölluðum caliciveirusýkingum sem er uppkasta- og
niðurgangspest sem kemur oft upp á sjúkrahúsum, elliheimilum, öldrunardeildum
og víðar. Hófst faraldur þessi á haustmánuðum 2002 og stendur enn (mars
2005), þótt miklu færri tilfelli hafi fundist miðað við fyrstu árin. Greining á veirunni
var tekin upp fyrir fáum árum.
Vegna mikilla umræðna og hræðslu við sýklahernað eftir árásirnar 11. september
2001 í Bandaríkjunum var afráðið að útbúa og tækjavæða eitt einangrunarherbergi
á rannsóknastofunni til þess að vera betur í stakk búinn að greina torkennilegar
sýkingar sem gætu verið af völdum sýklaárásar. Þessum viðbúnaði og undirbúningi
var haldið áfram. Samstarf við Smittskyddsinstituttet í Stokkhólmi varðandi
slíka hugsanlega sýklavá var í gangi. Jafnframt voru sett upp próf fyrir veirum
sem taldar eru líklegastar að notaðar yrðu í slíkri sýklaárás.
Nú hefur mikið verið rætt um fuglaflensu en hún hefur herjað á fugla í nokkrum
heimshlutum þar á meðal í Evrópu. Fáir menn hafa þó tekið veikina.
Rannsóknastofa í veirufræði hefur komið sér upp greiningaraðferð fyrir fuglaflensu
skyldi hún stinga sér niður hérlendis sem verður að telja ólíklegt.
Kennsla var á árinu viðamikill þáttur í starfsemi rannsóknastofunnar. Starfsfólk
hennar hélt fræðslufundi víða um ýmis efni innan greinarinnar. Skipuleggur
starfsfólk deildarinnar námskeið í veirufræði við Háskóla Íslands fyrir lækna
nema, hjúkrunarnema, lyfjafræðinema og við Tækniháskóla Íslands fyrir lífeindafræðinema.
Tveir meistaraprófsnemar voru skráðir við rannsóknastofuna og annar
nemandi var um það bil að útskrifast frá Karolinska Instituttet í Stokkhólmi en
aðalhluti verkefnis hans var af íslenskum toga og yfirlæknir rannsóknarstofunnar
var einn af leiðbeinendum. Sem fyrr situr yfirlæknir í sóttvarnaráði og er formaður
nefndar til útrýmingar
mænusóttar á Íslandi.
Rannsóknastöðin í Sandgerði
Rannsóknastöðin í Sandgerði byggist á samstarfi Háskóla Íslands, Náttúrufræðistofnunar
Íslands, Hafrannsóknastofnunarinnar og Sandgerðisbæjar.
Í Rannsóknastöðinni unnu á árinu 2005 níu menn við rannsóknir í sjö stöðugildum.
Þeir sáu um að flokka botndýr sem söfnuðust í rannsóknarverkefninu
Botndýr á Íslandsmiðum (BIOICE), auk þess að sinna öðrum tilfallandi verkefnum
svo sem greiningu magasýna og aldursgreiningu á fiskum. Umsjón með rekstri
stöðvarinnar hafði Guðmundur V. Helgason, sjávarlíffræðingur.
Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði á Keldum hefur hafið samstarf við
Rannsóknastöðina. Starfsmenn Fisksjúkdómadeildar nota nú aðstöðuna í
Sandgerði til að gera tilraunir á lifandi fiski með bóluefni gegn ýmsum fisksjúkdómum.
218