Inicjatywy klastrowe: skuteczne działanie i strategiczny rozwój (pdf)

Klaster funkcjonujący w formie stowarzyszenia
Ta forma współpracy parterów inicjatywy klastrowej jest na pierwszy rzut oka najbardziej jednorodna.
Opiera się bowiem o formułę stowarzyszenia, wprost uregulowaną w polskim ustawodawstwie, którą dodatkowo
wspiera znaczny dorobek orzecznictwa sądowego. Jest to forma osobowości prawnej, oddzielnej
od członków stowarzyszenia, którymi jednakże mogą być wyłącznie osoby fizyczne (np. jednoosobowi
przedsiębiorcy), osoby prawne jedynie jako, tzw. członkowie wspierający, a więc tzw. członkowie „drugiej
kategorii”.
Możliwe jest umowne „nadbudowanie” relacji członka wspierającego w ramach stowarzyszenia i najwyraźniej
stanowi to formułę możliwą do zaakceptowania pod kątem profitów i niedogodności dla firm,
mających osobowość prawną.
Przykładem klastra funkcjonującego w tej formule jest Wielkopolski Klaster Teleinformatyczny.
Zgodnie ze statutem tego stowarzyszenia, członkowie wspierający mają prawo, m.in. zgłaszać
chęć uczestnictwa we wspólnych projektach klastra, umieszczać informacje o swojej działalności
na stronach klastra, tworzyć grupy robocze i sekcje wewnątrz klastra, a także korzystać z urządzeń
(infrastruktury), świadczeń i pomocy udzielanej w ramach stowarzyszenia. Nie są oni jednak co do
zasady zobowiązani uchwałami organów stowarzyszenia i nie mają żadnej mocy sprawczej wewnątrz
struktur stowarzyszenia, mogą jedynie postulować pewne rozwiązania, bądź wypracowywać
mechanizmy współpracy, które mogą stać się wiążące po nadaniu im osobnego bytu prawnego
(np. zawiązaniu współpracy co do realizowania projektu, niejako pod egidami stowarzyszenia,
ale już nie w ramach stowarzyszenia).
Majątek klastra funkcjonującego w tej formie pochodzi ze składek, których wysokość ustalana jest uchwałą
wewnętrznych organów stowarzyszenia. O ich przeznaczeniu jednak decydują wyłącznie członkowie zwykli
(osoby fizyczne, posiadające status członka zwyczajnego).
Bliższa analiza tej formy prawnej pokazuje jednak, iż z jednej strony, klaster funkcjonujący w tej formie odzwierciedla
zrzeszeniowy charakter współpracy parterów, ale z dość istotnymi ograniczeniami, bo owa ścisła
współpraca objęta tą formą nie obejmuje wszystkich partnerów potrójnej helisy. Zarówno partnerzy administracyjni,
jak i ze środowiska naukowo-badawczo-rozwojowego oraz firmy (osoby prawne) pozostają, de
facto, poza strukturami klastra jako stowarzyszenia. Czerpią one ze współpracy, która nawiązuje się w grupach
roboczych i sekcjach tematycznych przygotowujących podwaliny dla konkretnych przedsięwzięć, których
ostateczni uczestnicy nadają osobną formę prawną (konsorcjum, joint venture czy spółkę).
Taka postać platformy współpracy stanowi zatem, w zasadzie ukrytą konieczność formułowania zasad
współpracy poza stowarzyszeniem – przy realizowaniu przedsięwzięcia wypracowanego w ramach grupy
zainteresowanych parterów, którym udało się określić wspólne potrzeby i cele, bądź w formule stałej – tj.
na podstawie z góry uregulowanych narzędzi współpracy (regulamin działania sekcji bądź grupy tematycznej)
oraz narzędzi formalno-prawnych (wzory umów o współpracy, dokumentacji aplikowania o środki
i realizacji projektów).
Istota takiej współpracy wychodzi jednakże poza stowarzyszenie i koncentruje się, nie w ramach standardowych
instytucji stowarzyszenia jako klastra (nie jest przedmiotem działania Zarządu czy Zgromadzenia
Członków), lecz instrumentów formułowanych na pograniczu funkcjonowania Stowarzyszenia i osób
prawnych chcących współpracować, w ramach inicjowania przedsięwzięć z członkami Stowarzyszenia,
107