Inicjatywy klastrowe: skuteczne działanie i strategiczny rozwój (pdf)

Uwaga: Tekst rozdziału jest oparty na aktualnych na czas tworzenia publikacji regulacjach prawnych (czerwiec
2011). Ze względu na szybką dezaktualizację regulacji jako źródła wskazane zostały podstawowe
ustawy, lecz każdorazowo należy odnosić się do ich najbardziej aktualnych wersji. Tekst został uproszczony
by być bardziej przystępny i praktyczny dla osób zarządzających inicjatywami klastrowymi. Przedstawione
wnioski są pewnym przybliżeniem tematyki, a nie opinią prawną i powinny być traktowane jako wstęp
do pracy nad indywidualnym rozwiązaniem prawno-organizacyjnym dla poszczególnych przedsięwzięć
strategicznych inicjatywy.
Charakterystyka dostępnych form prawnych
Podejmując trud budowania organizacji inicjatywy klastrowej i struktury zarządzania nią, warto przypomnieć
podstawowe cechy poszczególnych form prawnych:
Stowarzyszenie
Stowarzyszenie może przybrać wiele form. Podstawowa forma to stowarzyszenie regulowane ustawą
z dnia 7 kwietnia 1989r. „Prawo o stowarzyszeniach”, które tworzą wyłącznie osoby fizyczne (inicjatywa wymaga
co najmniej 15 osób fizycznych). Ci inicjatorzy uchwalają statut stowarzyszenia, regulaminy i wybierają
komitet założycielski. Osoba prawna zaś, może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia.
Korzysta ona wówczas z praw korporacyjnych na podobnych zasadach, jak osoby fizyczne, jednak nie jest
członkiem w pełnym tego słowa znaczeniu. Regulacje dotyczące jej członkowstwa powinien szczegółowo
określać regulamin danego stowarzyszenia. Możliwe jest przyjęcie przedstawicieli danych osób prawnych,
jako pełnoprawnych członków stowarzyszenia, jednak nie zmienia to faktu, iż członkiem stowarzyszenia
nie będzie ta osoba prawna, którą reprezentuje przedstawiciel.
Istotą stowarzyszenia jest dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie się w celach niezarobkowych.
Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej swoich członków, a do prowadzenia swych
spraw może zatrudniać pracowników Może ono prowadzić działalność gospodarczą, jednakże dochód
z tej działalności służyć musi realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między
jego członków. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne
oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Podlega jednak nadzorowi starosty właściwego
ze względu na siedzibę stowarzyszenia.
Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów
z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej. W uprzywilejowanej
pozycji pozostają stowarzyszenia posiadające status organizacji pożytku publicznego, gdyż odpowiednio,
w budżecie państwa lub w budżetach jednostek samorządu terytorialnego mogą być preliminowane
sumy na dotacje, przeznaczone dla takich stowarzyszeń.
Stowarzyszenie posiada osobowość prawną, którą nabywa z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego,
zgodnie z wnioskiem składanym przez wybrany Komitet założycielski (w załączeniu przesyła się statut
i listę założycieli, zawierającą ich podstawowe dane). Warto podkreślić, iż statut stowarzyszenia, obok informacji
podstawowych dla przyszłej działalności, jak nazwa, siedziba, cele i sposób działania, czy organy i ich
funkcjonowanie, musi także określać sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa
oraz prawa i obowiązki członków, a także sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania
składek członkowskich. Podobnie jak w spółkach handlowych, w stowarzyszeniu obowiązkowo działa
Zarząd i organ kontroli wewnętrznej, a najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków.
Istotne dla tej formy prawnej działalności są dotacje z budżetu państwa, które, według zasad przewidzia-
95