Inicjatywy klastrowe: skuteczne działanie i strategiczny rozwój (pdf)

Rozdział 6
Forma organizacyjna i struktura inicjatywy
– czy istnieją optymalne?
Izabela Sokołowska-Kulas, Marita Koszarek
O formie organizacyjnej inicjatywy klastrowej
Dla osiągnięcia wysokiej skuteczności i sprawności wdrażania działań konieczne jest zbudowanie efektywnego
systemu współpracy, z określeniem kompetencji i odpowiedzialności parterów. Inicjatywy klastrowe
stoją przed wyzwaniem wypracowania, najbardziej pasującego do ich potrzeb, modelu powiązań pomiędzy
biznesem, sektorem nauki, otoczeniem około biznesowym oraz władzami regionalnymi i lokalnymi,
który ułatwiłby współpracę między tymi parterami.
Zagadnienie tworzenia formy organizacyjnej – zarówno formy prawnej, jak i struktury, jest jedną z najbardziej
problematycznych kwestii i przez to, najczęściej podnoszonych przez inicjatywy do wyjaśnienia
i wsparcia. Na etapie tworzenia, organizatorzy inicjatyw rzadko są w stanie przewidzieć konsekwencje swoich
wyborów w dłuższej perspektywie i kierują się, zazwyczaj, najpopularniejszymi schematami działania.
Paradoksalnie, to właśnie w miarę rozwoju inicjatywy i realizacji wspólnych projektów, powstaje pilna
potrzeba stworzenia od nowa lub wykreowania nowych podmiotów prawnych, które spełniałyby
wymagania konkretnego przedsięwzięcia. Temat ten jest zatem wyjątkowo interesujący, zarówno dla
początkujących inicjatyw, jak i tych z kilkuletnim stażem działania, podejmujących nowe wyzwania
i poszukujących optymalnych ram dla ich wdrażania. Przykładowo: inicjatywy powstałe
jako spółki kapitałowe, często po pewnym czasie działania, tworzą dodatkowe podmioty w formie
fundacji lub stowarzyszenia, by mieć możliwość ubiegania się o dofinansowanie unijne (nie zawsze
dostępne dla spółek), a inicjatywy powstałe w formie stowarzyszeń, zakładają spółki do realizacji konkretnych
projektów wdrożeniowych w ramach klastra, np. wspólnego laboratorium.
Budując formę organizacji klastrowej (niezależnie czy chodzi o samą inicjatywę bądź jedno z jej przedsięwzięć)
należy pamiętać czemu ma ona służyć i na jakich filarach ma być oparta. W tej kwestii na plan
pierwszy wysuwa się specyfika środowiska (regionu i jego uwarunkowań), w którym inicjatywa klastrowa
powstaje. Determinuje ona, w pierwszym rzędzie, przewagę danego rodzaju parterów – pod względem
liczby lub znaczenia (administracyjnych, biznesowych czy naukowych), a w dalszej perspektywie strategię,
jaką dany klaster obierze i źródła finansowania jej realizacji.
W środowisku, w którym przewagę zyskują partnerzy administracyjni w postaci władz lokalnych i regionalnych
(jak np. w wielu inicjatywach klastrowych na terenie Szwecji, gdzie przeważają gminy miejskie),
zarówno cele strategiczne, jak i bieżące działania oraz źródła ich finansowania będą wyglądały zupełnie
inaczej niż w klastrze, w którym przewagę uzyskali przedsiębiorcy (jak np. w klastrach na terenie Niemiec),
funkcjonujący w pełni na zasadach rynkowych, tj. opłacalności przedsięwzięcia. Powyższe zjawiska definiu-
93