Inicjatywy klastrowe: skuteczne działanie i strategiczny rozwój (pdf)

Wyzwania internacjonalizacji
Doświadczenia zagranicznych, ale też w coraz częściej polskich inicjatyw wskazują na pozytywny wpływ
współpracy międzynarodowej w postaci wymiany doświadczeń czy realizacji wspólnych projektów międzynarodowych.
Jednakże, współpraca ta nie przekłada się zazwyczaj wprost na zwiększoną liczbę zamówień
dla firm. Z tego względu podejmowane działania są często ograniczone. W sytuacji, gdy uczestnicy
klastrów nie są w stanie odnotować bezpośredniego wpływu współpracy międzynarodowej na ich
działalność, jej znaczenie jest marginalizowane a liczba działań podejmowanych przez klastry w zakresie
internacjonalizacji jest niewielka.
Jedną z barier utrudniających skuteczną internacjonalizację jest brak wyraźnie zdefiniowanego kierunku
współpracy międzynarodowej, jej celów i narzędzi realizacji. Inicjatywy klastrowe, nawet te, których członkowie
są mocno nastawieni na działalność eksportową mają trudności z wypracowaniem wspólnej strategii
internacjonalizacji i skorzystania ze wsparcia w tym zakresie. Inicjatywy nie przeprowadzają ani nie
korzystają z dostępnych analiz rynków zagranicznych. Brakuje także w klastrach umiejętności do wybrania
grupy docelowej działań oraz wypracowania kompromisu w zakresie wspólnej oferty uczestników. Niektóre
inicjatywy, takie jak Pomorski Klaster ICT w szerokim stopniu wykorzystują podmioty współpracujące,
posiadające tego typu kompetencje, takie jak Pomorski Park Technologiczny oraz Gdańska Agencja Rozwoju
Gospodarczego. Większość inicjatyw regionalnych nie jest jednak świadoma możliwości współpracy
w tym zakresie z instytucjami dedykowanymi do wsparcia innowacyjności.
Rola administracji w internacjonalizacji poszczególnych klastrów jest zróżnicowana. Inicjatywy
zagraniczne, np. szwedzkie otrzymują szerokie wsparcie działań międzynarodowych, dostęp do
zasobów administracyjnych np. specjalistów w zakresie współpracy zagranicznej na konkretnym
rynku, szkoleń dedykowanych, wkładu własnego do projektów międzynarodowych i in. Polskie
inicjatywy rzadko otrzymują od administracji wsparcie (nawet merytoryczne) w tym zakresie, co
dodatkowo utrudnia ten skomplikowany proces. Niezbędne jest w tym zakresie wypracowanie dobrych
praktyk i narzędzi wsparcia regionalnego a także skoordynowanie działań różnego rodzaju
instytucji, tak żeby lepiej odpowiadały potrzebom klastrów.
Uczestnictwo w projektach międzynarodowych może być czynnikiem stymulującym rozwój internacjonalizacji
w klastrach. Ta możliwość jest często uzależniona od otrzymania zewnętrznych środków finansowych.
Ze względu na koszty zauważyć można zależność pomiędzy wysokością zdobytych środków zewnętrznych
przez klaster, a jego aktywnością międzynarodową. Koszty wkładu własnego w projektach międzynarodowych
są dla wielu inicjatyw barierą nie do przejścia. Podejmują one często współpracę jako partner
stowarzyszony projektu czyli taki, który ma prawo tylko „przyglądać” się podejmowanym działaniom. Przez
to współpraca w projekcie pozostaje tylko na papierze a klastry uczestniczą raczej w działaniach miękkich
związanych z wymianą doświadczeń itp. Nawet jednak tego typu uczestnictwo pozwala przełamać główne
bariery internacjonalizacji – brak wiedzy o potencjalnych partnerach i brak zaufania (obawa o konflikt
interesów). Pozwala też przyjrzeć się z bliska sposobom organizacji projektów międzynarodowych, nabrać
doświadczenia i kompetencji w skutecznej realizacji tego typu działań.
136