Inicjatywy klastrowe: skuteczne działanie i strategiczny rozwój (pdf)

komunikacji spinającej razem wszystkie starania. Twórcami sukcesu inicjatywy są przede wszystkim przedsiębiorcy
– uczestnicy klastra aktywnie zaangażowani w działanie grup i tworzenie projektów. Wyjątkowa
determinacja osób zaangażowanych w inicjatywę pozwala przełamać bariery, które zazwyczaj doprowadzają
inicjatywy klastrowe do upadku – brak finansowania, brak animatora czy brak biura klastra. Nie bez
znaczenia jest też profesjonalne wsparcie ekspertów z szerokim doświadczeniem w zakresie rozwoju klastrów,
w szczególności w kwestii zarządzania projektami innowacyjnymi i międzynarodowymi.
Warto tu zwrócić uwagę na kwestię przywództwa w inicjatywie – jeden silny lider może mieć ogromny
wpływ na inicjatywę, ale z powodu braku przywódcy działania mogą obumierać. Podział kompetencji
przywódczych między kilka osób zaangażowanych może na pewien czas wystarczyć do rozwoju, lecz
niezbędne jest skoncentrowanie działań komunikacyjnych i decyzyjnych. W związku z tym, konieczne jest
też odpowiednie wsparcie dla liderów przejmujących odpowiedzialność, inspirujących innych i myślących
poza interesy swojej firmy czy instytucji.
Utrzymanie motywacji do rozwoju inicjatywy
Rozwijanie inicjatywy klastrowej to proces wymagający nakładu środków i czasu, ale przede
wszystkim ciągłej pracy. Okresy sukcesów i dynamicznego rozwoju przeplatają się z okresami
spadku motywacji. Wiele osób prowadzących na co dzień działania inicjatyw klastrowych ma wrażenie,
że gdzie indziej proces ten idzie dużo łatwiej niż w ich przypadku. Wydaje im się, że inne
klastry obierają prostą ścieżkę w kierunku osiągania określonego celu i realizują ją bez większych
problemów. Może to rodzić frustrację i demotywować nawet najbardziej zaangażowanych aktywistów
klastrowych. Jeden z powodów, dla których proces rozwoju klastra często wydaje się prostszy
niż jest w rzeczywistości, to dostępność case’ów przedstawiających najlepsze dostępne praktyki.
W założeniu mają inspirować do działania i pokazywać ścieżki rozwoju klastrów, lecz rzadko prezentowane
są porażki i wyniesione z nich wnioski.
Gdy przyjrzeć się działaniom realnych inicjatyw z bliska, okazuje się, że nie tylko zetknęły się na
swojej drodze z wieloma problemami, ale też nierzadko w celu ich rozwiązania musiały zmienić
strategię. Osoby aktywnie zaangażowane w proces rozwoju inicjatywy muszą zatem zdobyć przekonanie,
że obrały właściwą drogę, ale też że prawdopodobnie i one będą musiały dostosować
strategię do pojawiających się nowych warunków działania.
Innowacje – motor przyszłego rozwoju klastrów
Innowacja powstaje na styku różnych branż, pomysłów czy idei. By nie utknąć w starych strukturach niezbędne
jest otwarcie procesu klastrowego – wprowadzanie nowych uczestników, partnerów i pomysłów.
To innowacje i wzrost konkurencyjności firm jest motorem rozwoju i na nich powinny się docelowo koncentrować
działania rozwojowe klastra.
Według badania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP, 2010) w przypadku wielu klastrów
w Polsce, brak jest aktywnej współpracy między firmami a instytucjami naukowo-badawczymi, mimo że
te ostatnie mają często status członków klastra. Nie są też realizowane żadne wspólne działania w zakresie
badań i rozwoju. Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele, ale można ich upatrywać głównie w:
• konieczności uwzględnienia jednostki B+R w klastrze, ponieważ było to warunkiem wnioskowania
o środki unijne, choć w praktyce nie podejmuje się współpracy z taką jednostką;
133