Inicjatywy klastrowe: skuteczne działanie i strategiczny rozwój (pdf)

Paradoksalnie, jednym z najczęstszych problemów w zakresie raportowania wyników, jest poleganie w tym
aspekcie na animatorach inicjatyw – w tym wypadku często rzetelne raportowanie jest mylone z promocją
działań, błędy i problemy są przemilczane bądź ignorowane, różna jest też percepcja poszczególnych osób
w zakresie ogólnych sformułowań typu „poprawa konkurencyjności”. Animatorzy zazwyczaj nie mają też
dostatecznej wiedzy metodologicznej i praktycznej, by zmierzyć szersze rezultaty działalności inicjatywy
– także pośrednie, np. w zakresie zwiększenia interakcji między firmami i instytucjami i in. Wciąż pokutują
wskaźniki opierające się na liczbie zorganizowanych wydarzeń, spotkań, projektów, a w mniejszym stopniu
pokazujące jakościową zmianę w rozwoju współpracy firm. Sprzyja to koncentracji na krótkoterminowych
aspektach funkcjonowania inicjatywy z pominięciem procesów długoterminowych, które często mają
większe znaczenie w osiąganiu założonych w strategii celów – np. związane z przygotowaniem młodej
kadry do pracy w branży, co może potrwać kilka lat.
Trzeba oddać jednak sprawiedliwość, iż niewiele jest źródeł, przykładów i dobrych praktyk, z których można
by czerpać inspirację w tej kwestii. Brak jest ustabilizowanej metodologii w tym zakresie i praktycznych
narzędzi. Monitoring i ocena działań są zazwyczaj podejmowane zbyt późno, by móc wykorzystać uzyskane
w ten sposób informacje do poprawy sytuacji bieżącej. Ocena jest często wymuszana przez instytucje
współfinansujące projekty rozwojowe klastra i jest, jako taka, nastawiona na realizację wskaźników projektu
– nie przydaje się w nabywaniu doświadczenia i poprawie działalności klastra.
Nie tylko lista działań
Większość wskaźników stosowanych aktualnie w monitorowaniu działalności klastrów koncentruje
się na opisie działań podjętych w ramach inicjatywy oraz wynikach ekonomicznych uczestników
klastra. Przykładowe wskaźniki wykorzystywane w monitorowaniu rozwoju inicjatywy to, m. in.:
• Czy wybrany został koordynator klastra i uruchomił działania? (Tak/Nie);
• Liczba uczestników inicjatywy;
• Liczba zorganizowanych spotkań i wydarzeń;
• Liczba uczestników tych wydarzeń;
• Czy stworzona została platforma komunikacyjna (Tak/Nie);
• Liczba rozpoczętych wspólnych projektów uczestników (w tym z instytucjami naukowymi
i administracją);
• Liczba firm uczestniczących we wspólnych projektach;
• Liczba projektów firm powiązanych z inicjatywą;
• Zmiana wartości ekonomicznych dot. uczestników – zatrudnienia, wzrostu obrotów, zysku,
efektywności, wartości dodanej;
• Udział małych i średnich firm w inicjatywie;
• Liczba firm rozpoczynających ekspansję za granicą;
• Wartość uzyskanego dofinansowania projektów;
• Wartość przyciągniętych do klastra inwestycji;
Źródło: Opracowanie własne na podstawie doświadczeń współpracy z inicjatywami polskimi i zagranicznymi.
Monitorowanie powyższych kwestii jest wyjątkowo ważne, m.in. w kontekście rozliczania projektów. Równie
ważne staje się jednak mierzenie zmian systemowych, zachodzących w skali klastra, czyli badanie, jak
zmieniają się interakcje między firmami, między instytucjami i innymi parterami w regionie. Mierzenie tego
89