SPIS RZECZY

podczas aresztowania członków moskiewskiej „grupy helsińskiej”, która miałarealizować zapisaną w porozumieniach społeczną kontrolę ich wypełniania.„Potępienie procesu Orłowa przez opinię publiczną nie powinno zaszkodzićstosunkom brytyjsko-sowieckim”, mówił wówczas brytyjski premierCallaghan w Izbie Gmin i choć wyrażał sprzeciw wobec procesu dysydentów,to jednak uznawał konieczność zachowania normalnych stosunkówhandlowych i państwowych z ZSRS.Takie postawy Sowieci doceniali i nagradzali „lepszymi relacjami”.Szczególnymi względami Kremla cieszyli się politycy zachodnioniemieckiejSPD: „należy odnotować, że (...) socjaldemokraci unikają udziału w głośnychantyradzieckich kampaniach wokół kwestii «praw człowieka», potępiającich organizatorów z CDU/CSU”, raportował do centrali w Moskwie sowieckiambasador w RFN Falin. Dochodziło do tego, że zachodnioeuropejscy politycykonsultowali swoje poczynania z ZSRS lub wręcz byli potajemnie instruowaniprzez Sowietów, jakie stanowisko mają zajmować w różnych kwestiach.Gdyby taka polityka miała potrwać dłużej, to Europa Zachodnianajprawdopodobniej utraciłaby swą podmiotowość na areniemiędzynarodowej – nie byłaby w stanie wygenerować żadnej polityki,która nie miałaby akceptacji Moskwy. Ta ponura perspektywa znajdowałaodbicie w ekonomicznych teoriach konwergencji – głoszących nieuchronnestopienie się kapitalizmu z komunizmem, w miarę wzrostu państwowegointerwencjonizmu, który był wyznaniem wiary większości ekonomistów.Pesymizmem napawała również sytuacja gospodarcza. Tak zwanykryzys naftowy z lat 1973-1974 spowodował ponad czterokrotny wzrostcen ropy naftowej do poziomu ok. 13 dolarów za baryłkę. Była to jednaz przyczyn – choć zapewne nie jedyna – panującej wówczas stagflacji, czylikombinacji stagnacji ekonomicznej i osiągającej dwucyfrowy poziom inflacji,czemu towarzyszyło znaczne bezrobocie. Żadne stosowane w różnychwariantach interwencjonistyczne metody pobudzania gospodarki pieniędzmiz podwyższanych stale podatków nie przynosiły rezultatów. Tak zwany drugikryzys naftowy na początku 1979 roku spowodował ponownie gwałtownyskok cen ropy, tak że przez następne dwa lata wzrosła ona blisko trzykrotnie,sięgając prawie 40 dolarów za baryłkę.Prawie nikt nie zwracał uwagi na fakt, że ceny ropy (i powiązane z nimiceny gazu) przyczyniały się do wzrostu potęgi ZSRS, dla którego byłygłównym źródłem twardej zachodniej waluty. Tylko za nią Sowieci moglikupować dobra inwestycyjne, których sami nie byli w stanie wytworzyć,a które były kluczowe dla podtrzymywania ich niewydolnej i nieinnowacyjnej