SPIS RZECZY

źródła dochodów ZSRS). W lipcu 1986 roku, na skutek zmiany cen, zakupjakiegokolwiek urządzenia w RFN kosztował pięciokrotnie większą ilośćsowieckiej ropy niż jeszcze przed rokiem. Skutki były dramatyczne: pieniędzybrakowało nie tylko na planowane przez Gorbaczowa reformy i inwestycje,ale z powodu braku części zamiennych, surowców i półproduktów produkcjęzatrzymywały istniejące już fabryki.Następny cios zadano w Afganistanie. Po kilkuletnich sporach wewnątrzadministracji USA, czy ryzykować skopiowanie tak zaawansowanejtechnologii, we wrześniu 1986 roku postanowiono jednak przekazać w ręcemudżahedinów przenośne rakiety stinger. Śmiertelnie groźne dla sowieckichhelikopterów – jedynej skutecznej broni przeciwko partyzantom – pozbawiłySowietów panowania w powietrzu, co prowadziło do ich nieuchronnej klęski.Kolejnym niepowodzeniem zakończyła się próba ogrania Reagana przezGorbaczowa podczas spotkania w Reykjaviku 11-12 października 1986roku. Wiedząc o tym, jak Reagan nienawidził broni jądrowej i jak bardzochciał jej likwidacji, Gorbaczow spróbował pokerowej zagrywki: zgodziłsię na gigantyczne redukcje arsenałów nuklearnych, w ostatniej chwiliuzależniając już niemal uzgodnione kwoty od rezygnacji z SDI. Reagan,choć mocno zawiedziony, nie dał się podejść i szczyt skończył się niczym– jednak tylko pozornie. Po latach Gorbaczow przyzna, że to właśniekonferencja w Reykjaviku zadecydowała o upadku Związku Sowieckiego.Brak porozumienia oznaczał dla Kremla utratę nadziei, by z którejkolwiekstrony zelżał nacisk na ZSRS. Kraj Rad, wzór i nadzieja dla całej postępowejludzkości, nieuchronnie osuwał się ku gospodarczej zapaści. Nie było cieniaszansy na jakąkolwiek poprawę.O dramatyzmie sytuacji świadczył fakt, że w momencie największegoosłabienia Reagana na skutek tzw. afery Iran-contras, Gorbaczow wrócił dostołu rokowań, nie próbując czekać na wybór nowego prezydenta, którybyć może zgodziłby się zrezygnować z SDI. Skutkiem tego było podpisanie8 grudnia 1987 roku traktatu INF o eliminacji pocisków średniego zasięgu– pierwszego w historii traktatu o redukcji części arsenałów nuklearnych.Pokazało to, jak bardzo mylili się ci, którzy grozili, iż polityka Reaganadoprowadzi do wojny.Trwała jeszcze kadencja Reagana, kiedy na posiedzeniu Biura PolitycznegoKPZS, które odbywało się 27-28 grudnia 1988 roku, Gorbaczow określiłsytuację ZSRS jako katastrofalną i zwrócił uwagę, że „z roku na rok planowanywzrost wydatków wojskowych był dwa razy większy niż planowany wzrostdochodu narodowego”, co spowodowało sytuację „gorszą niż w jakimkolwiek