SPIS RZECZY

Przyznasz więc, że tych współczesnych pozytywistów nieuwzględnia ani liberalno-lewicowy „Salon”, ani prawicoweelity niepodległościowe, dla których Rymkiewicz jest guru.– Tak, to prawda. Przede wszystkim musimy budować własną siłęekonomiczną i technologiczną, bo bez tego nigdy nie utrzymamyniepodległości. I to także jest podobieństwo do sytuacji z lat osiemdziesiątychXIX wieku, kiedy trwał spór pomiędzy insurekcjonistami, którzy chcieliwywoływać nowe powstanie, a ugodowcami, których nie należy mylićz kolaborantami. Obie propozycje były do bani – powstanie nie miało szans,bo nie mieliśmy siły, a z ugodowcami nikt nie chciał żadnych ugód zawierać,także dlatego, że nie stała za nimi żadna siła. I na to odpowiedź pierwszyznalazł Dmowski razem z Popławskim i Balickim. Zanim cokolwiek zrobimy,musimy zbudować polską siłę. Jak? „Spolityzować masy”. Wykorzystać fakt,że masa włościan i robotników będzie aspirować do lepszego życia, oprzeć sięna nich, uświadamiać, organizować, budować wspólnotę, świadomość, że dlarealizacji swych potrzeb niezbędne jest im własne, polskie państwo.Ten patriotyzm w wydaniu młodoendeckim był czymś zupełnie innymod patriotyzmu insurekcyjnego, „wariackiego” − on był patriotyzmempraktycznym, bardzo podobnym do amerykańskiego, czy właściwie przedewszystkim brytyjskiego, bo stamtąd szło natchnienie. Naród ma swojeinteresy. Patriotyzm to świadomość, że tylko własne państwo może te interesyzrealizować, a żeby je zrealizować, trzeba mieć siłę. Więc patriotyzm tobudowanie polskiej siły − i tu dopiero pojawia się kwestia ducha, narodowejmitologii, która ma zbudowaniu tej siły służyć. Czyli to, co w paradygmacieromantyczno-powstańczym jest uznane za wartość samą w sobiei wystarczającą.Tak, to endeckie spojrzenie jest także moim, i tu się dość zasadniczorozchodzimy z autorem Kinderszenen, kiedy przekonuje on, że musimy zeswych heroicznych klęsk stworzyć siłę, bo niczego innego, z czego możnaby ją tworzyć, nie mamy. A ja uważam, jak kiedyś Popławski, że polską siłęstworzyć może ten sam żywioł, który na razie wyniósł ferajnę cwaniaczkówod Tuska, ten naturalny, fizjologiczny pęd Polactwa do awansu, do dorobieniasię, do życia „jak na Zachodzie”. Tak się stanie, jeśli zdołamy tę masę„spolityzować” i uświadomić jej, że trwałego awansu nie uzyska się metodą„każdy za siebie i tylko jeden Pan Bóg za wszystkich”, że do spełnieniaaspiracji niezbędnie potrzebują Polski, organizacji i kierowania się dobremwspólnym.