SPIS RZECZY

251Grossman po mistrzowsku opisuje, w jaki sposób idol przemienia naturalnepragnienie dobra w pragnienia egoistyczne. Pobudzając je, jednocześniesprawuje nad nimi kontrolę.Wraz z narodzinami państwa nowoczesnego następuje kształtowaniesię nowych instrumentów kontroli, które z kolei stają się katalizatorempojawienia się współczesnej formy państwa-rynku. Te instrumenty kontrolimożna zebrać pod wspólną nazwą „technologii pragnienia”. Im bardziejczłowiek poddaje się „technologii pragnienia” i zwraca w kierunku samegosiebie, tym bardziej traci zdolność „dawania się” i tym bardziej pogrąża sięw alienacji. Tym łatwiejszym staje się też kontrolowanie go, a w rezultacieuczynienie z niego niewolnika i nosiciela idola.Zanim przejdziemy do dalszych rozważań nad twórczością Grossmana,otwórzmy mały nawias i rozwińmy dygresję, która lepiej pozwoli namPisarz między ikoną a idolem