SPIS RZECZY

– Po części dokonało się poprzez marginalizację albo zniszczenie tychwszystkich form, w których współczesne chrześcijaństwo utożsamiałosię z państwem. Charakterystyczny może być tutaj przykład CesarstwaAustro-Węgierskiego, które było państwem wyznaniowym. Oczywiście,zniszczenie państwa wyznaniowego nie oznacza zniszczenia chrześcijaństwa.Dla wielu ludzi jednak – i to jest zdanie, które wielokrotnie słyszałem odchrześcijan w Hiszpanii, i które zawsze wywoływało we mnie wielki ból –chrześcijaństwo nie mogłoby przetrwać bez oparcia się na obowiązującychprawach i sprzyjającej strukturze politycznej. Takie jest doświadczeniewspółczesne wielu społeczeństw. Dzięki Bogu nie jest to doświadczeniewszystkich lokalnych Kościołów. Tam, gdzie chrześcijanie stykali sięz presją przeciwnika, częściej rośli w siłę i wzmacniali swoją tożsamość.Takie jest choćby doświadczenie Polski w XX wieku, ale takie było równieżdoświadczenie starożytne.Oprócz wspomnianego już wysiłku, by wyeliminować wszelkie strukturypolityczne, które mogłyby być uznane za wyznaniowe, znacznie bardziejniebezpieczna, gdyż istotna dla podmycia fundamentów chrześcijańskiegożycia, była powolna kolonizacja chrześcijańskiego rozumu, która trwała przezostatnie wieki. Myślę, że nie ogarnęliśmy jeszcze dostatecznie rozmiarówtego procesu, zarówno jeśli chodzi o wyciągnięcie wniosków z przeżytegodoświadczenia historycznego, jak i odnalezienie w Magisterium Kościołasposobów wyjścia z tej sytuacji. Moje zmartwienie nie polega na tym,że chrześcijaństwo nie jest dziś kulturą dominującą. To byłby niepokójwspółczesnego polityka. Ja się martwię tym, by ludzie poznali Chrystusai wiedzieli, że są przez Niego kochani. Reszta to konsekwencje, a one sąw rękach Boga. Boża Opatrzność i wolność ludzi – w tym splocie rozgrywa sięprzyszłość świata.Mówi się, że dzisiaj w świecie zachodnim trwa swoistawojna kulturowa o dominację nad umysłami.– Myślę, że w gruncie rzeczy jest to wojna religijna. Kiedy mówimy o walcekulturowej, oznacza to tak naprawdę walkę teologiczną. Nazywamy myśloświecenia filozofią, ponieważ jej przedstawiciele sami siebie tak nazwali.Sami mówili o sobie po francusku les filosofes, żeby tym mocniej odróżnić sięod chrześcijańskich teologów. Myślę jednak, że żadna filozofia, która rościsobie prawo do bycia ostatecznym wyjaśnieniem, nie przestaje być teologią.Dlatego to, co określamy mianem filozofii oświecenia, jest tak naprawdę