SPIS RZECZY

że jedna z głównych cech historii Zachodu to proces zajmowania przez „to, cosądowe i prawne” „pustych miejsc” pozostawionych przez kulturę wspólnotychrześcijańskiej 88 .Nie jest również przypadkiem, iż założenie pierwszego świeckiegouniwersytetu – w 1224 roku w Neapolu przez cesarza Fryderyka II – miałona celu wykształcenie prawników zatrudnionych w służbie interesówCesarstwa. Ten sam cel wybudowania fundamentów i stworzenia tkankiprawnej państwa przyświecał królowi Francji Ludwikowi IX, choć opierał sięna przesłankach pochodzących ze źródeł teologicznych. W obu przypadkachrezultatem okazały się zasady prawne, składające się na ustawodawstwo– jak podkreśla Alasdair MacIntyre – niezgodne z filozofią św. Tomaszaz Akwinu. Była to „jedna z porażek pedagogicznych” cesarza 89 , którapołożyła jednak fundament pod budowę państwa nowoczesnego. Nic więcdziwnego, że zarażony tą ideą Dante Alighieri w swej Monarchii dowodził, iż„najpełniejsza sprawiedliwość może istnieć jedynie w Monarchii, dlatego żebyzagwarantować najlepszy porządek na świecie konieczna jest Monarchia,Cesarstwo” 90 .Święty Augustyn zrozumiał dokładnie sedno problemu i odrzucił bronionąprzez Cycerona ideę miasta rządzonego przez pojęcie sprawiedliwości,a zaproponował w zamian zupełnie inną definicję 91 : „Naród to gruparacjonalnych istot, które łączy to, że kochają te same rzeczy” 92 . Korzenie owejróżnicy, jaka dzieli państwo i naród, Bierdiajew odnajduje w podstawowymfakcie, iż państwo powstało wskutek przemocy w świecie, który odrzucamiłość 93 . Przypomina, że już Celsus bronił cesarstwa i apoteozy władzycesarskiej, używając argumentów bardzo podobnych do tych, których w XXwieku używano do obrony państwa totalitarnego, i że z czasem „tak zwanedemokracje liberalne, które proklamowały neutralność względem królestwaDucha, zniknęły, przekształcając się w powoli w dyktatury, przedstawiającetroskę o zbawienie dusz podwładnych jako swoje powołanie” 94 .Widoczna staje się pewna relacja pomiędzy ontologią i chęciąustanawiania prawa. Jednym z najbardziej znanych przykładów tego związkumoże być relacja między ontologią fundamentalną Martina Heideggera88 V. Zenkovski, N.V. Gogol, w: Ruskiye myslitieli y Evropa, Paryż 1955, s. 58.89 A. MacIntyre, La subversiva ley natural: El caso de Tomás de Aquino, w: Ética y política. Ensayos escogidos II,Granada 2008, s. 77-110.90 Dante Aligeri, Monarchia, K.I., XI, 8, 12.91 É. Gilson, Las metamorfosis de la ciudad de Dios, Madrid 1965, s. 54-61.92 San Agustín, De civitate Dei, XIX, 24.93 N. Berdiaeff, Reino del Espíritu y reino del Cesar, Madrid 1955, s. 81.94 Tamże, s. 80-83.