SPIS RZECZY

Założenie pierwszego świeckiegouniwersytetu w 1224 roku miało na celuwykształcenie prawników zatrudnionychw służbie interesów Cesarstwa.teologii nadaje jej głęboko ludzkie i społeczne cechy. Pasja do szczegółówteologicznych, również tych najgłębszych, nie była zarezerwowana jedyniedla elit, ale nadawała rytm życiu całego narodu i sprawiała, że stawał się onotwarty na wszelkie ramy ludzkiego myślenia, choćby na grecki humanizm 48 .Zachód podchodzi do tej spuścizny podobnie jak do prawosławnejikonografii: w wielu przypadkach jest w stanie dostrzec jej piękno, alenie sens, a w stosunku do odwróconej perspektywy przyjmuje stosunekpobłażliwy. Jak pokazuje jednak Paweł Floreński, tak zwana perspektywaklasyczna charakteryzuje się odosobnioną świadomością i nie pojawia sięw „sztuce czystej, która ze swej istoty jest bardziej lub mniej metafizyczna,ale w sztukach, których celem jest efekt dekoracyjny i które chcą uzyskaćpodobieństwo wyglądu, prawdopodobieństwo a nie prawdę egzystencjalną 49 .Jak pisze Evdokimov, doświadczenie pozwala nam uczestniczyć w żywejsymbiozie prawdy i dobra, która potwierdza całość istnienia i rodzi piękno 50 .Jednym z najnowszych darów, jaki tradycja ta ofiarowała Zachodowi, jestsztuka i teoria estetyczna Wasyla Kandinskiego. Obie tak samo ważne, bo – jakpodkreśla Michel Henry – jak dotąd dysponowaliśmy estetyką Platona, Kanta,Hegla i innych, ale wspólnym ich rysem był „niestety brak jakiegokolwiekzrozumienia malarstwa, co czyni je mało pomocnymi dla tych, którzyposzukują w pięknie wzrostu wewnętrznego, szukają wzbogacenia swegoosobistego doświadczenia” 51 . Kandinsky rozpoczyna swoje dzieło Punkt i liniana płaszczyźnie, przedstawiając dwa sposoby przeżywania tego fenomenui zaznacza, że nie są one wytyczone arbitralnie przez niego samego, alewywodzą się z jego własnej natury, z jego właściwości: Zewnętrzno--Wewnętrznych 52 . To, co Wewnętrzne, nie należy do świata i nie jest jegorepliką. „W jaki sposób więc – pyta Henry, podążając za Kandinskim – odsłania48 P. Evdokimov, Prawosławie, Warszawa 2003, s. 14.49 P. Florenski, La perspectiva invertida, Madrid 2005, s. 31.50 P. Evdokimov, Sztuka ikony. Teologia piękna, Warszawa 2003, s. 9.51 M. Henry, Ver lo invisible, Madrid 2008, s. 10.52 V. Kandinsky, Punto y línea sobre el plano, Barcelona 2004.