SPIS RZECZY

I.Trudno przy lekturze Zgreda nie zapytać: „Co to za książka?”.Czy to powieść, czy pamiętnik, czy fabularyzowana autobiografia? A możewcale nie fabularyzowana. Oczywiście, sam autor i wydawca zastrzegają sięfragmentem tekstu na skrzydełku okładki, że powieść, ale to zastrzeżeniedodaje sprawie jeszcze większego smaku. Przytoczmy te słowa: „Ludzie lubiąutożsamiać pisarza z bohaterem literackim i niektórzy twórcy świadomiena tym grają. A powieść to przecież fikcja. To, że zdarzenia w moichpowieściach są prawdziwe, nie znaczy wcale, że się kiedykolwiek wydarzyły.I tak samo jest z bohaterami... Mój Boże, przecież bohater Trans-Atlantykuwprost przedstawia się jako Witold Gombrowicz, a nikt nie twierdzi, że topamiętnikarski zapis pobytu pisarza w Buenos Aires we wrześniu 1939”.Trochę po takim wstępie mam ochotę zapytać, czy w takim razie WitoldGombrowicz to nie Witold Gombrowicz. Jeśli nie Witold, to czemu jednakWitold? Jeśli miałbym pomyśleć, że nie Witold, to zaraz jest pokusa, żebypomyśleć, że to jakiś anty-Witold, a to także nieprawda. Więc jednak Witold.Inną już sprawą pozostaje, czy mamy tu do czynienia z zapisempamiętnikarskim, czy z wydarzeniami „prawdziwymi, które się niewydarzyły”. Choćby Gombrowicz nie wiem jakie fantazje fabularne czyformalne umieścił w Trans-Atlantyku, to jednak wiemy, że to Witold, żepewna forma tożsamości zachodzi pomiędzy autorem a postacią. Dlategojakoś tak dziwnie się Rafał Ziemkiewicz wypiera. Rzecz wydaje się jednakjeszcze zabawniejsza. Przecież główny bohater Zgreda wcale nie nazywasię Ziemkiewicz, tylko Rafalski, zatem ostatecznie raczej pewnego rodzaju