жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КЛЗАК ЭДЕБИЕТШЩ ТАРИХЫ: XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1900 - 1917) 122медресесшде б ш м ш толыктырады. Осы оку орнында араб, парсытщдерш мекгерш, шагатай жазуына машыктанады. Окудан кейшдш кызметше кызыкпай, акындык, сершк жолга тусш, казактынсайын даласын шарлауга бел буады. Сыр сулейлер1мен, Сарыаркамен Жетгсудын эйгш акын-жыршыларымен жуздесш, халыктынрухани мураларын жиыстырумен шугылданады.Ж.Шайхисламулы X IX гасырдын 90 жылдарынан бастап Казан,Уфа, Ташкент баспаханаларында казак ауыз эдебиеп нускаларын,Шыгыс сюжетшдеп кисса-дастандарды бастырып шыгаруды колгаалады. Кдзак ютаптарыныц тарихына кез жберсек, мын тогызжузшпп жылдардын бас кезшде “Кыз Ж1бек” дастаны жеп рет,“Айман-Шолпан бес мэрте, “Алпамыс”, “ Кенесары-Наурызбай”секици тел жыр-дастандар, “Б1ржан мен Сара” айтысы онынтарапынан элденеше рет кайта бастырылып отырганы мэл1м.“Жусш-Зылиха”, “Мунлык-Зарлык”, “Тотынын токсан тарауы”,“Кдсым-Жомарт”, “ Шэюр-Шэюрат” сиякты Шыгыс сюжетшекурылган дастандардын жарыкка шыгуына мурындык болганда — осы Жусшбек. Мунан баска “Пайгамбардын мигражгабарганы”,“ Кербаланын швл1“ , “Дарига кыз”, т.б. ондаган дшидастандарды жырлап, халкынын рухани игшгше айналдырды.Жусшбек 1880 жылы шамасында каз1рп Алматы облысы,Райымбек ауданындагы Аксай деген жерге кешш келш, турактапкалады. Албан, бугы (кыргыз) елдершде бала окытып, ютапбастырумен шугылданады. Шайхисламулынын ауыз эдебиепулгшерш жин ап, бастырумен катар елен, жырды жазып та, суырыпсалып та айтатын акын болганы мэл1м. Онын Уэзипа [Шекей]кызбен, Жалайыр Бактыбай акын мен айтыстары гана сакталыпкалган. “Жусшбек кожа мен Шекей кыздын айтысканы” XIXгасырдын аягы мен X X гасырдын бас шеншде жеке ютап болыпбасылып, кейш “Айтыс” жинагына енпзшген9.Бул сайыс замандастар арасындагы 3inci3 эзш-калжьщ,кактыгыс туршде басталады да, бара-бара мазмуны терендеп,жумбак айтыс ка уштасып кетеда. Ею акыннын да сауаттылыгыдш тарихын, коршаган орта мен табигат кубылыстарынын сырынашып жауаптасуында анык байкалады. Айтыс дэстурше сайжумбак жасырушы кыз да, жауап беру мшдеп — жттте.1лгерп-берп “Кдбан мен Таутан”, “Кыз Болык пен Елентай”,“Акдама мен Асан”, “Эсет пен Рысжан”, “ Иманжан мен Биб1галикыз”, т.б. ондаган айтыстарда осы дэстур узшмей келген. jЖусшбекп д1н тарихынан жыга алмасын сезген кыз, енш шекс!3тешз тунгиыгындагы балык турлерш сурап тыгырыкка премекболады.’ Айтыс. 1-т., — А., 1964,430-6.